زنی که مهریه میگیرد میتواند طلاق بگیرد

بله، گرفتن مهریه به هیچ وجه مانع حق طلاق زن نیست. این دو مسئله حقوقی کاملاً از هم جدا هستند و زن می تواند همزمان یا بعد از دریافت مهریه، برای طلاق اقدام کند. خیلی ها فکر می کنند اگر زنی مهریه اش را بگیرد، دیگر نمی تواند طلاق بگیرد یا باید از طلاقش بگذرد، در حالی که این یک باور کاملاً غلط است. در ادامه قراره این موضوع رو حسابی باز کنیم و ببینیم قانون در این مورد چی میگه و شما چطور می تونید از حق و حقوقتون دفاع کنید.

در زندگی مشترک، گاهی اوقات کار به جایی می رسد که دیگر ادامه دادن ممکن نیست. در این شرایط، صحبت از طلاق پیش می آید و یکی از اولین چیزهایی که به ذهن می رسد، بحث مهریه است. خصوصاً برای خانم ها، این سوال اساسی مطرح می شود که آیا مطالبه و دریافت مهریه، راه طلاق را به روی آن ها می بندد؟ این ذهنیت اشتباه، متاسفانه ریشه در عدم آگاهی از قوانین دارد و باعث می شود خیلی ها از حق و حقوقشون محروم شوند. مهریه مثل یک هدیه نیست که برای ادامه زندگی به زن داده بشه؛ بلکه یک حق مسلم مالیه که با جاری شدن خطبه عقد، به مالکیت زن درمی آید. پس اگه دوست دارید بدونید در این مورد قانون چه می گوید و چطور باید قدم بردارید، این مقاله حسابی به کارتان می آید.

مهریه چیه اصلا؟ حق مستقل یا وابسته به زندگی مشترک؟

مهریه، به زبان ساده، یک تعهد مالیه که مرد در زمان عقد نکاح نسبت به همسرش بر عهده می گیرد. این تعهد می تونه پول نقد باشه، سکه طلا، ملک، یا حتی یک کار خاص یا آموزش. مهم اینه که مهریه، به محض اینکه خطبه عقد خوانده شد، به ملکیت کامل زن درمی آید و یک دین بر گردن مرد است. یعنی چی؟ یعنی اصلاً ربطی به اینکه زندگی مشترک چقدر طول بکشه، چطور پیش بره یا کی تموم بشه، نداره.

تصور کنید عقد که جاری میشه، یک سند رسمی بین زن و مرد امضا میشه که توش تعهدات و حقوق دو طرف مشخص شده. مهریه هم یکی از بندهای اصلی این سنده. انگار شما یک چیزی رو فروختید و پولش رو طلبکارید. فرقی نمی کنه که این معامله به چه سرانجامی برسه، شما پولتون رو می خواهید! قانونگذار هم دقیقاً با همین دید به مهریه نگاه می کنه. مهریه، پشتوانه مالی زن و یک تضمین برای حقوق اونه.

مهریه به دو صورت اصلی تعیین میشه:

• مهریه عندالمطالبه: یعنی هر وقت که زن بخواهد، می تواند آن را از همسرش مطالبه کند. فرقی نمی کند یک روز بعد از عقد باشد یا ده سال بعد. مرد موظف است این مهریه را بپردازد.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، زن زمانی می تواند مهریه اش را مطالبه کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد. البته اثبات این توانایی مالی هم خودش داستان و مراحل قانونی خاص خودش رو داره.

پس مهریه، یک حق کاملاً مستقل از زندگی زناشویی است و به هیچ عنوان به ادامه یا عدم ادامه زندگی مشترک ربطی ندارد. این رو یادتون باشه که مثل آب خوردن مهم ترین نکته این بحثه.

واقعاً میشه هم مهریه رو گرفت هم طلاق خواست؟

جواب این سوال، همونطور که در مقدمه هم گفتیم، یک «بله» بزرگ و قاطع است. خیلی ها تو این مورد حسابی دچار سوءتفاهم میشن. فکر می کنند اگه زن مهریه رو بگیره، دیگه نمی تونه از همسرش طلاق بخواد یا اگه طلاق خواست، باید قید مهریه رو بزنه. اما این کاملاً غلطه و با قانون جور درنمیاد.

از نظر حقوقی، مطالبه یا حتی دریافت مهریه، به هیچ عنوان مانعی برای درخواست طلاق از طرف زن محسوب نمی شود. این دو موضوع، مسیرهای قانونی جداگانه ای دارند. زن می تواند در یک پرونده جداگانه مهریه اش را مطالبه کند و در یک پرونده دیگر، درخواست طلاق بدهد. حتی می توانند این دو پرونده همزمان در دادگاه در جریان باشند. مثلاً ممکنه زن همزمان برای توقیف اموال مرد بابت مهریه اقدام کرده باشه و همزمان برای طلاق (به دلایل قانونی خودش) پرونده ای در دادگاه خانواده داشته باشه.

یادتون باشه که مهریه، حق مالی شماست و طلاق، حق پایان دادن به زندگی مشترک که در شرایط خاصی برای زن پیش می آید. این دو مثل دو خط موازی هستند که هر کدام مسیر خودشون رو میرن و گرفتن یکی، دیگری رو از بین نمی بره.

پس اگه زنی مهریه اش رو گرفته باشه یا حتی در حال دریافتش باشه، می تونه برای طلاق اقدام کنه. هیچ دادگاه یا قانونی نمی تونه به او بگه چون مهریه گرفتی، حق طلاق نداری. فقط در یک صورت خاص، مهریه و طلاق با هم گره می خورند و اون هم در شرایطی است که زن خودش با رضایت کامل، برای اینکه مرد راضی به طلاق شود، قسمتی از مهریه یا تمام آن را ببخشد. به این می گویند «بذل مهریه» که در ادامه بیشتر در موردش حرف می زنیم.

انواع طلاق و ماجرای مهریه: هر کدوم یه قصه داره!

ماجرا اینجا یکم پیچیده میشه، چون نوع طلاق روی اینکه چطور مهریه رو بگیرید و چقدر ازش به دستتون برسه، تاثیر داره. ولی بازم تأکید می کنم که اصل حق طلاق زن، به خاطر گرفتن مهریه از بین نمیره. بیاید ببینیم توی هر کدوم از انواع طلاق، چه اتفاقی برای مهریه میفته:

طلاق از طرف زن: وقتی زن دلایل محکم داره (عسر و حرج و شروط عقدنامه)

یکی از رایج ترین سوال ها همینه که اگه من بخوام طلاق بگیرم، مهریه بهم تعلق می گیره؟ جوابش خیلی روشنه: بله! اگر زن دلایل قانونی و محکمی برای طلاق داشته باشه، نه تنها می تونه طلاق بگیره، بلکه حق مهریه اش هم کاملاً محفوظه و می تونه همه اون رو مطالبه کنه.

این دلایل محکم چیا هستن؟

1. عسر و حرج: یعنی شرایطی پیش اومده که ادامه زندگی برای زن خیلی سخت و غیرقابل تحمله. مثلاً مرد زن رو کتک میزنه، اعتیاد داره و ترک نمی کنه، نفقه نمیده، زندان رفته، یا هر شرایط دیگه ای که دادگاه تشخیص بده زندگی مشترک دیگه امکان پذیر نیست.
2. شروط ۱۲ گانه عقدنامه: این شروط، بندهایی هستن که موقع عقد (اگه تو عقدنامه تیک خورده باشن) به زن حق طلاق میدن. مثلاً اگه مرد بدون اجازه زن اول، زن دیگه بگیره، یا بیش از ۶ ماه زندگی مشترک رو ترک کنه، یا سوء رفتار و بدرفتاری داشته باشه.

در این موارد، زن می تونه به دادگاه مراجعه کنه، دلایلش رو ثابت کنه و همزمان هم درخواست طلاق بده و هم مهریه اش رو مطالبه کنه. دادگاه بعد از بررسی، اگه دلایل زن رو موجه بدونه، حکم طلاق رو صادر می کنه و مرد هم موظف به پرداخت مهریه است.

طلاق توافقی: میشی از مهرم میگذرم، تو طلاقم بده!

طلاق توافقی، از اسمش هم پیداست که همه چیز بر اساس توافق زن و مرده. تو این نوع طلاق، زن و شوهر با هم سر همه چیز به تفاهم می رسن: از مهریه و نفقه گرفته تا حضانت بچه ها. اینجا ممکنه زن برای اینکه مرد راضی به طلاق بشه و کارها سریع تر پیش بره، قسمتی از مهریه یا حتی تمامش رو ببخشه. به این میگن بذل مهریه.

این توافق کاملاً اختیاریه و هیچ اجباری در کار نیست. اگه زن بخواهد، می تونه تمام مهریه اش رو بگیره و بعد طلاق توافقی انجام بده. اما اگه برای تسریع کار یا به هر دلیل دیگه ای بخواد بخشی از مهریه رو ببخشه، این حق رو داره. مهم اینه که همه این توافقات باید کتبی و رسمی ثبت بشن تا بعداً مشکلی پیش نیاد.

طلاق خلع و مبارات: وقتی زن کراهت داره و میخواد خلاص بشه

طلاق خلع و مبارات، شبیه طلاق توافقی هستن اما یک تفاوت اساسی دارن. توی این طلاق ها، این زنه که از شوهرش کراهت داره (یعنی ازش بدش میاد و نمی خواد ادامه زندگی بده) و حاضره چیزی رو به مرد بده تا طلاق بگیره. این چیزی که زن می بخشه رو بهش میگن فدیه. معمولاً این فدیه، مهریه یا بخشی از اونه.

توی طلاق خلع، زن به خاطر کراهت شدیدی که از مرد داره، مالی رو به او می بخشه تا مرد راضی به طلاق بشه. این مال می تونه تمام مهریه، بخشی از مهریه یا حتی چیزی بیشتر از مهریه باشه. توی طلاق مبارات هم زن و هم مرد هر دو از هم کراهت دارن و به توافق میرسن که در ازای مبلغی (که از مهریه بیشتر نیست) از هم جدا بشن.

پس در این موارد، زن بخاطر میل خودش از مهریه می گذره تا به طلاق برسه. این با اون حالت که زن دلایل قانونی برای طلاق داره و مهریه اش رو هم کامل می گیره، فرق می کنه.

طلاق قبل از رابطه (دوران عقد): مهریه نصف میشه، طلاق سر جاشه؟

اگر زن و مرد در دوران عقد، یعنی قبل از اینکه با هم رابطه زناشویی برقرار کنند (دخول انجام نشده باشد)، از هم جدا بشن، مهریه زن نصف میشه. یعنی اگه مهریه اش ۱۰۰ سکه باشه، ۵۰ سکه بهش تعلق می گیره. ولی این نصف شدن مهریه، هیچ ربطی به حق طلاق زن نداره. زن باز هم می تونه به دلایل قانونی یا با توافق، برای طلاق اقدام کنه و اون نصف مهریه اش هم که حقشه، سر جاشه.

مثلاً اگه در دوران عقد، مرد مشکلاتی داشته باشه که زندگی رو برای زن غیرممکن کنه، زن می تونه درخواست طلاق بده و نصف مهریه اش رو هم مطالبه کنه. این یک قانون واضحه.

شرایط خاصی که ممکنه روی مهریه تاثیر بذاره، نه روی طلاق!

خب، تا اینجا دیدیم که گرفتن مهریه مانع طلاق نیست. اما گاهی اوقات، شرایطی پیش میاد که روی خود مهریه تاثیر میذاره و میزان یا نحوه دریافتش رو تغییر میده. این شرایط رو بشناسید تا دقیق تر بدونید اوضاع از چه قراره:

1. بخشیدن مهریه (بذل مهریه)

   اینجا دیگه پای اراده و رضایت خود زنه. اگه زنی با رضایت کامل و آگاهانه، تمام یا قسمتی از مهریه اش رو ببخشه، دیگه نمی تونه اون رو مطالبه کنه. این بخشش باید به صورت رسمی و کتبی ثبت بشه. معمولاً این اتفاق در طلاق توافقی یا خلع میفته تا مرد راضی به طلاق بشه.

   تصور کنید زنی برای رهایی از یک زندگی پر از سختی، تصمیم می گیره مهریه اش رو ببخشه تا زودتر بتونه طلاق بگیره. این یک تصمیم شخصی و کاملاً آگاهانه است و بعد از اون، دیگه نمی تونه بگه مهریه ام رو می خوام. خیلی مهمه که بدونید در این مورد، این خود زن هست که با میل خودش از حقش میگذره، نه اینکه قانون اون رو محروم کنه.

2. عدم تمکین (ناشزه بودن)

   اگه زنی بدون دلیل موجه، از انجام وظایف زناشویی خودش (مثل تمکین عام و خاص) خودداری کنه، بهش میگن ناشزه. ناشزه بودن زن روی حق مهریه اش تاثیری نداره! یعنی مرد نمی تونه به خاطر عدم تمکین زن، از پرداخت مهریه او خودداری کنه. مهریه سر جای خودش محفوظه. اما این موضوع روی حق نفقه زن تاثیر میذاره. یعنی در صورت عدم تمکین، نفقه به زن تعلق نمی گیره.

   پس اگه شنیدید که زن اگه تمکین نکنه، مهریه هم بهش تعلق نمی گیره، این یک باور غلطه. مهریه جداست، نفقه جدا.

3. مهریه عندالاستطاعه و ناتوانی مرد در پرداخت

   اگه مهریه عندالاستطاعه باشه و مرد واقعاً توانایی پرداخت اون رو نداشته باشه، دادگاه می تونه حکم به قسط بندی مهریه بده. یعنی مرد به جای اینکه همه رو یکجا بده، ماهانه یا سالانه مبلغی رو پرداخت کنه. این هم روی اصل حق مهریه تاثیری نداره، فقط نحوه پرداختش رو عوض می کنه. در این حالت هم زن می تونه طلاق بگیره.

نکته مهم اینه که این موارد، روی اصل حق مهریه یا حق طلاق زن تاثیر نمی گذارند، بلکه روی جزئیات و نحوه مطالبه یا دریافت مهریه تغییراتی ایجاد می کنند.

باورهای غلط و سوالاتی که تو ذهن خیلی هاست:

در مورد مهریه و طلاق، حرف و حدیث و باورهای غلط زیادی وجود داره که آدم رو گیج می کنه. بیاید چند تا از این باورها و سوالات رایج رو بررسی کنیم:

۱. آیا زن می تواند هم طلاق بگیرد و هم مهریه اش را کامل دریافت کند؟

بله، حتماً. این یکی از مهم ترین نکات این مقاله است. اگر زن به دلیل وجود شروط دوازده گانه عقدنامه یا اثبات عسر و حرج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل در زندگی) درخواست طلاق دهد، می تواند همزمان مهریه خود را نیز به طور کامل مطالبه و دریافت کند. در این موارد، نیازی نیست زن برای گرفتن طلاق، از مهریه اش بگذرد.

۲. اگر زن مهریه اش را از قبل گرفته باشد، آیا باز هم می تواند طلاق بگیرد؟

بله، گرفتن مهریه مانع طلاق نیست. همانطور که قبلاً گفتیم، مهریه یک حق مالی مستقل است که به محض عقد به ملکیت زن درمی آید. پس اگر زنی مهریه خود را دریافت کرده باشد، این اقدام به هیچ عنوان حق او برای درخواست طلاق را محدود نمی کند. او می تواند در هر زمان و با وجود دلایل قانونی، برای طلاق اقدام کند.

۳. آیا مرد می تواند به دلیل گرفتن مهریه، از دادن طلاق به زن خودداری کند؟

خیر، اصولاً مرد نمی تواند به این دلیل از طلاق خودداری کند، مگر با توافق زن بر بخشش مهریه. در سیستم حقوقی ایران، مرد می تواند با پرداخت حقوق مالی زن (از جمله مهریه)، همسرش را طلاق دهد. اگر زن خواهان طلاق باشد و دلایل قانونی موجهی داشته باشد (مثل عسر و حرج یا شروط دوازده گانه)، مرد نمی تواند صرفاً به دلیل اینکه زن مهریه اش را گرفته یا در حال گرفتن است، مانع طلاق شود. البته در طلاق های خلع و توافقی، مرد در ازای بخشش مهریه رضایت به طلاق می دهد.

۴. تاثیر خیانت زن بر مهریه و طلاق چیست؟

خیانت زن، به خودی خود، باعث از بین رفتن حق مهریه نمی شود. یعنی مرد نمی تواند به دلیل خیانت زن، از پرداخت مهریه او سر باز بزند. مهریه حق مالی است که با عقد نکاح ایجاد شده و خیانت، یک جرم یا تخلف اخلاقی است که به طور مستقیم روی آن تاثیر نمی گذارد. با این حال، خیانت زن می تواند یکی از دلایلی باشد که مرد بر اساس آن برای طلاق اقدام کند و ممکن است در روند طلاق و تصمیم گیری های دادگاه (مثلاً در مورد حضانت فرزندان) تاثیرگذار باشد، اما نه در اصل مهریه.

۵. آیا زن می تواند هم نفقه بگیرد و هم مهریه و هم طلاق؟

بله، در صورت وجود شرایط قانونی، بله. اگر زن تمکین کرده باشد و مرد نفقه او را نپرداخته باشد، زن حق مطالبه نفقه خود را دارد. مهریه هم که حق مستقل اوست. و اگر دلایل قانونی برای طلاق (مانند عسر و حرج یا شروط عقدنامه) وجود داشته باشد، می تواند برای طلاق نیز اقدام کند. این سه حق (مهریه، نفقه و درخواست طلاق) می توانند به صورت همزمان یا جداگانه پیگیری شوند.

۶. در چه شرایطی ممکن است زن کلاً مهریه اش را از دست بدهد؟

تنها شرایطی که زن مهریه اش را به طور کامل از دست می دهد، یکی این است که خودش با رضایت و اراده کامل و با ثبت رسمی، آن را ببخشد (بذل مهریه کند). دیگری در صورت فوت زن قبل از نزدیکی باشد که در این صورت مهریه به ورثه او منتقل می شود و نصف می شود. در غیر این صورت، مهریه همیشه حق زن باقی می ماند، مگر اینکه در عقدنامه شرطی برای ساقط شدن مهریه در موارد خاص قید شده باشد که البته این شروط هم باید خلاف شرع و قانون نباشند تا معتبر باشند.

حرف آخر: بدون مشورت وکیل، قدم از قدم برندارید!

همانطور که دیدید، موضوع مهریه و طلاق، پیچیدگی های خاص خودش رو داره. با اینکه اصل حرف ما اینه که گرفتن مهریه به هیچ وجه مانع حق طلاق زن نیست، اما ریزه کاری ها و شرایط مختلفی وجود داره که می تونه سرنوشت پرونده شما رو عوض کنه. از نوع طلاقی که انتخاب می کنید گرفته تا دلایلی که برای طلاق ارائه میدید، همگی روی اینکه چطور به حق و حقوق مالی تون برسید، تاثیر میذارن.

توی این مسیر، یک اشتباه کوچک یا عدم آگاهی از یک بند قانونی می تونه هزینه های زیادی براتون داشته باشه، هم مالی و هم روحی. به قول معروف، کار را دست کاردان بسپار. بهترین و عاقلانه ترین کار اینه که قبل از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. وکیل می تونه با بررسی دقیق شرایط پرونده شما، بهترین راه حل رو پیشنهاد بده، از حقوق شما دفاع کنه و بهتون کمک کنه تا با کمترین دردسر و بیشترین نتیجه، به اون چیزی که حق شماست، برسید.

به یاد داشته باشید که آگاهی از قانون، اولین قدم برای دفاع از حقوق شماست. پس حتماً برای گرفتن یک تصمیم درست و محکم، از راهنمایی وکلای باتجربه استفاده کنید تا در این مسیر پرفراز و نشیب، تنها نباشید و بهترین نتیجه رو بگیرید.