نمونه تقاضای صدور اجرائیه چک

اگر چکی دستتان دارید که برگشت خورده و دنبال یک راه سریع و کم دردسر برای گرفتن پولتان هستید، تقاضای صدور اجراییه چک یکی از بهترین گزینه هاست. این روش قانونی به شما کمک می کند بدون اینکه درگیر پیچ و خم های طولانی دادگاه شوید، خیلی زودتر به حقتان برسید. برای این کار، یک فرم مخصوص باید پر کنید و یک سری مراحل را طی کنید. در این مقاله می خواهیم صفر تا صد این فرآیند را برایتان توضیح دهیم، از تعریف اجراییه گرفته تا مدارک لازم و مراحل ثبت درخواست، تا شما هم بتوانید با خیال راحت دنبال وصول چک برگشتی تان بروید. حتی نمونه فرم درخواست هم در اختیارتان می گذاریم که کارتان راحت تر شود.

اجراییه چک چیست و چه زمانی می توان از آن استفاده کرد؟

بیایید رک و راست بگوییم، وقتی یک چک برگشت می خورد، اولین چیزی که به ذهنتان می رسد این است که چطور پولتان را بگیرید. یکی از بهترین راه ها، همین «اجراییه چک» است. حالا اجراییه چک یعنی چی؟ یعنی چک شما، مخصوصاً اگر از این چک های صیادی جدید باشد، مثل یک سند رسمی و لازم الاجراست. این یعنی برای وصول پولش، نیازی به اثبات در دادگاه ندارید، بلکه مستقیم می روید سراغ مرحله اجرا.

۱. مفهوم سند لازم الاجرا یعنی چه؟

سند لازم الاجرا به اسنادی گفته می شود که وقتی زمان عمل کردن به تعهداتشان فرا می رسد و انجام نمی شوند، بدون نیاز به حکم دادگاه، مستقیم می توانند به مرحله اجرا گذاشته شوند. مثلاً سندهای رسمی، اسناد رهنی، و البته چک ها (با شرایط خاص خودشان) جزو این دسته هستند. این ویژگی باعث می شود که فرآیند گرفتن حق شما از نظر زمانی خیلی سریع تر پیش برود، چون دیگر نیازی به این نیست که وقت دادگاه را برای ثابت کردن بدهی تلف کنید. در واقع، خود سند چک صیادی به تنهایی، گواهی محکمی برای بدهی و تعهد طرف مقابل است.

۲. تفاوت اصلی اجراییه چک با دادخواست مطالبه وجه یا شکایت کیفری

شاید بپرسید خب، چه فرقی می کند؟ چرا مستقیم دادخواست ندهم یا شکایت کیفری نکنم؟ فرقش در سرعت و دردسر کمتر است. وقتی شما دادخواست مطالبه وجه می دهید، باید کلی منتظر تشکیل دادگاه، بررسی پرونده، دفاعیات طرفین و صدور حکم بمانید. تازه بعد از آن هم باید برای اجرای حکم دوباره مراحل دیگری را طی کنید. شکایت کیفری هم معمولاً فقط برای گرفتن مجازات صادرکننده چک است و برای گرفتن پولتان، کارآیی کمتری دارد و خیلی وقت ها به نتیجه مالی نمی رسد. اما در اجراییه چک، پرونده مستقیم به اجرای احکام دادگستری می رود و عملیات وصول یا توقیف اموال خیلی سریع تر شروع می شود. در واقع، دور زدن مسیر طولانی دادگاه، بزرگترین مزیت این روش است.

۳. شرایط لازم برای صدور اجراییه چک

البته که هر چکی را نمی شود با اجراییه وصول کرد. باید چند تا شرط مهم داشته باشید:

• گواهی عدم پرداخت (برگشت چک) از بانک: این اولین و مهم ترین مدرک شماست. باید به بانکی که چک روی آن صادر شده، مراجعه کنید و درخواست گواهی عدم پرداخت بدهید. این گواهی نشون می ده که حساب صادرکننده چک موجودی کافی نداشته یا به هر دلیلی پول چک پرداخت نشده است.
• داشتن کد رهگیری در گواهی عدم پرداخت (مخصوص چک های صیادی): برای چک های جدید (صیادی) که از سال 1397 به بعد صادر شده اند، حتماً باید گواهی عدم پرداخت شامل یک کد رهگیری باشد. بدون این کد، امکان صدور اجراییه وجود ندارد. این کد رهگیری، چک را در سامانه صیاد قابل پیگیری می کند و اعتبار آن را دوچندان می کند.
• عدم گذشت بیش از ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت: حواستان باشد که از تاریخ گرفتن گواهی عدم پرداخت، بیشتر از شش ماه نگذشته باشد. اگر این مهلت بگذرد، دیگر نمی توانید از روش اجراییه استفاده کنید و باید به روش های دیگر مثل دادخواست مطالبه وجه متوسل شوید. این مهلت، یکی از نکات کلیدی و خیلی مهم در این مسیر است.
• عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری قبلی برای همان چک: اگر قبلاً برای همین چک، دادخواست حقوقی یا شکایت کیفری داده اید و پرونده تان در جریان است، نمی توانید همزمان درخواست اجراییه هم بدهید. قانون اجازه نمی دهد برای یک موضوع، چند تا پرونده همزمان در مراجع مختلف داشته باشید.
• شروط خاص دیگر (مثلاً بدون شرط بودن چک): چک باید بدون شرط صادر شده باشد. یعنی صادرکننده در متن چک هیچ قید و شرطی (مثلاً در صورت انجام کار الف) نگذاشته باشد. چک های مشروط قابلیت اجراییه مستقیم ندارند.

۴. موارد عدم امکان صدور اجراییه چک

همانطور که گفتیم، همه چک ها قابلیت اجراییه ندارند و این خودش نکته مهمی است که باید خوب حواستان به آن باشد تا وقتتان هدر نرود. در این بخش موارد مهمی را که امکان صدور اجراییه مستقیم را از شما سلب می کند، با جزئیات بیشتر بررسی می کنیم:

• چک های وعده دار (تاریخ گذشته): اگر تاریخ سررسید چک، همان تاریخ صدور نباشد و چک برای آینده صادر شده باشد (مثلاً چکی که امروز صادر شده ولی تاریخ آن دو ماه دیگر است)، به آن چک وعده دار می گویند. قانون جدید صدور چک، این چک ها را از شمول سند لازم الاجرا بودن برای اجراییه مستقیم خارج نکرده است، اما در عمل و رویه قضایی، برخی شعب ممکن است در خصوص چک های وعده دار سخت گیری هایی داشته باشند، اگرچه با اصلاحات ماده 23 قانون چک، هدف تسهیل روند وصول حتی برای چک های وعده دار صیادی است. با این حال، همیشه بهتر است برای جلوگیری از هرگونه ابهام، وضعیت چک را بررسی کنید.
• چک های مشروط یا دارای قید و شرط: اگر صادرکننده چک در متن آن، شرطی گذاشته باشد، مثلاً نوشته باشد این چک در صورت انجام کار X پرداخت می شود، دیگر نمی توانید برای آن اجراییه مستقیم بگیرید. چرا؟ چون اول باید ثابت شود که آن شرط انجام شده و این خودش نیاز به بررسی و صدور حکم در دادگاه دارد. یعنی دیگر سند، لازم الاجرا نیست و اعتبار خودش را از دست می دهد.
• چک های فاقد تاریخ: چک حتماً باید تاریخ داشته باشد. اگر چکی بدون تاریخ باشد، از نظر قانونی یک سند معتبر نیست و قابلیت وصول از طریق اجراییه را نخواهد داشت. در این موارد، مجبورید از طریق دادخواست حقوقی اقدام کنید تا دادگاه تاریخ صدور چک را تعیین کند.
• عدم تطابق امضا یا جعل: اگر بانک تشخیص دهد که امضای روی چک با امضای صاحب حساب مطابقت ندارد یا اینکه چک جعلی است، گواهی عدم پرداخت با همین دلیل صادر می شود. در این حالت، چون اصل صدور چک توسط صاحب حساب زیر سوال رفته، نمی توانید درخواست اجراییه کنید و باید از طریق مراجع کیفری یا حقوقی اقدام به اثبات جعل یا عدم تطابق امضا کنید.
• مفقودی چک: اگر اصل چک را گم کرده باشید، حتی با داشتن گواهی عدم پرداخت و کد رهگیری، نمی توانید اجراییه بگیرید. چرا که اصل سند برای اجرای حکم ضروری است. در این موارد، باید ابتدا از طریق دادگاه، دعوای مفقودی سند را مطرح کنید و پس از طی مراحل قانونی و گرفتن حکم مربوطه، اقدامات بعدی را انجام دهید.
• عدم وجود کد رهگیری برای چک های صیادی: برای چک های صیادی، اگر به هر دلیلی در گواهی عدم پرداخت کد رهگیری درج نشده باشد یا مشکل داشته باشد، امکان استفاده از اجراییه وجود ندارد. این کد، هویت اصلی چک در سامانه صیاد است.
• چک های قدیمی (غیر صیادی): خیلی مهم است که بدانید قابلیت اجراییه مستقیم (بدون نیاز به حکم دادگاه) فقط برای چک های صیادی که بعد از سال ۱۳۹۷ صادر شده اند، وجود دارد. چک های قدیمی که روی برگه چک های معمولی صادر شده اند، این ویژگی را ندارند و برای وصول آنها باید از طریق دادخواست حقوقی یا شکایت کیفری اقدام کنید.

یادتان باشد، تشخیص اینکه چک شما واجد شرایط اجراییه هست یا نه، نیاز به دقت دارد. اگر شک دارید، حتماً با یک وکیل مشورت کنید تا راه حل درست را پیدا کنید و وقت و انرژی تان بیهوده تلف نشود.

گام به گام تا ثبت درخواست صدور اجراییه چک

خب، تا اینجا فهمیدیم که اجراییه چک چیست و چه وقت هایی می توانید از آن استفاده کنید. حالا بیایید مرحله به مرحله ببینیم چطور باید درخواست اجراییه را ثبت کنید. این مراحل شاید اولش کمی پیچیده به نظر برسند، اما نگران نباشید، با راهنمایی های ما، مثل آب خوردن می توانید از پسش بربیایید.

۱. گام اول: دریافت گواهی عدم پرداخت معتبر

اینجا نقطه شروع کار شماست. بدون این گواهی، هیچ قدمی نمی توانید بردارید. شما باید با اصل چک برگشتی به شعبه ای از بانک که چک روی آن صادر شده، مراجعه کنید. حتی اگر چکی که دست شماست، مثلاً مربوط به بانک ملی شعبه انقلاب باشد، نمی توانید به بانک ملی شعبه آزادی بروید و درخواست گواهی عدم پرداخت بدهید. حتماً باید به همان شعبه اصلی مراجعه کنید.

بعد از مراجعه به بانک، از مسئول مربوطه درخواست کنید تا «گواهی عدم پرداخت» برای شما صادر کند. این گواهی باید شامل دلایل عدم پرداخت (مثلاً کسر موجودی، عدم تطابق امضا و…) باشد. برای چک های صیادی، حتماً تاکید کنید که «کد رهگیری» چک در گواهی درج شود. این کد خیلی مهم است و بدون آن، پروسه اجراییه دچار مشکل می شود. حواستان باشد که تمام مشخصات چک در این گواهی دقیقاً با اطلاعات روی چک اصلی مطابقت داشته باشد. حتی یک اشتباه کوچک می تواند دردسرساز شود.

۲. گام دوم: جمع آوری مدارک لازم

بعد از اینکه گواهی عدم پرداخت را گرفتید، وقت جمع آوری بقیه مدارک است. این مدارک باید کامل و دقیق باشند تا پرونده تان بدون نقص جلو برود. لیست مدارک لازم این هاست:

• اصل چک برگشتی: این چک همان سند اصلی شماست و حتماً باید در دستتان باشد.
• اصل گواهی عدم پرداخت بانکی با کد رهگیری: همان گواهی که در مرحله قبل از بانک گرفتید. کد رهگیری آن را دوباره چک کنید.
• تصویر برابر اصل کارت ملی خواهان: یعنی خود شما که می خواهید اجراییه بگیرید. یک کپی بگیرید و آن را در دفتر اسناد رسمی (یا در خود دفتر خدمات قضایی) برابر اصل کنید.
• تصویر برابر اصل مدارک شناسایی صادرکننده چک (در صورت وجود و دسترسی): اگر کپی کارت ملی یا اطلاعات شناسایی صادرکننده چک را دارید، ارائه آن به سرعت پرونده کمک می کند. هرچند اگر هم نداشته باشید، قابل پیگیری است.
• وکالت نامه (در صورت اقدام از طریق وکیل): اگر کارها را به وکیلتان سپرده اید، وکالت نامه او لازم است.
• آدرس و مشخصات دقیق صادرکننده چک: داشتن آدرس دقیق و شماره تماس صادرکننده چک برای ابلاغ اجراییه ضروری است. اگر آدرس را ندارید، دادگاه می تواند استعلام کند، اما این کار زمان بر است.
• کد ثنا (شناسه قضایی): شما به عنوان خواهان باید در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشید تا بتوانید مراحل بعدی را پیگیری کنید و ابلاغیه ها را دریافت کنید.

۳. گام سوم: تنظیم متن درخواست صدور اجراییه

حالا باید یک درخواست کتبی بنویسید که در آن از دادگاه بخواهید اجراییه صادر کند. نگران نباشید، قرار نیست یک متن حقوقی پیچیده بنویسید، اما باید شامل اطلاعات کلیدی باشد:

• مشخصات کامل شما (خواهان): نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و اطلاعات تماس.
• مشخصات کامل صادرکننده چک (خوانده): نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و اطلاعات تماس. هر چقدر این اطلاعات دقیق تر باشد، کار ابلاغ اجراییه راحت تر است.
• مشخصات کامل چک: شماره چک، تاریخ صدور، مبلغ به ریال، نام بانک و شعبه صادرکننده.
• خواسته شما: به وضوح بنویسید که تقاضای صدور اجراییه نسبت به وجه چک به مبلغ [مبلغ چک] ریال را دارید. همچنین می توانید مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک، و هزینه های دادرسی و اجرایی را هم درخواست کنید.
• دلایل و مستندات: اشاره کنید به اصل چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت بانکی با کد رهگیری.
• شرح مختصر ماجرا: در چند جمله توضیح دهید که چک در چه تاریخی صادر شده، چه مبلغی داشته و چرا برگشت خورده است. اشاره ای به ماده ۲ قانون صدور چک و ماده ۲۳ قانون اجرای احکام مدنی هم به مستند بودن درخواست شما کمک می کند.

نمونه ساختار کلی درخواست صدور اجراییه چک:

عنوان: درخواست صدور اجراییه چک

خواهان: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و شماره تماس شما]

خوانده: [نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و شماره تماس صادرکننده چک]

خواسته: تقاضای صدور اجراییه نسبت به وجه یک فقره چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ چک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال و مطالبه خسارات تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید و کلیه خسارات دادرسی و اجرایی.

دلایل و مستندات: ۱. اصل چک برگشتی ۲. گواهی عدم پرداخت بانکی به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی] و کد رهگیری [کد رهگیری] ۳. تصویر برابر اصل کارت ملی خواهان.

شرح درخواست:

با احترام، به استحضار می رساند که خوانده محترم، جناب/سرکار [نام خوانده]، یک فقره چک به شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال و به تاریخ سررسید [تاریخ چک]، به عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] در وجه اینجانب صادر نموده اند. متأسفانه پس از مراجعه به بانک در تاریخ سررسید، به دلیل [علت برگشت خوردن چک، مثلاً کسری موجودی]، این چک برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی] و کد رهگیری [کد رهگیری] صادر گردید.

با توجه به اینکه چک مذکور از نوع چک های صیادی و دارای وصف سند لازم الاجراست و تمامی شرایط قانونی مقرر در ماده ۲ قانون صدور چک و ماده ۲۳ قانون اجرای احکام مدنی برای صدور اجراییه فراهم می باشد، تقاضا دارد دستور فرمایید اجراییه جهت وصول مبلغ چک، به همراه خسارات تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید و همچنین کلیه خسارات دادرسی و اجرایی، علیه خوانده صادر گردد.

ضمناً در صورت عدم پرداخت وجه چک در مهلت مقرر قانونی پس از ابلاغ اجراییه، تقاضای توقیف اموال خوانده معادل مبلغ چک و خسارات مربوطه مورد استدعاست.

با تشکر و احترام

[نام و نام خانوادگی خواهان]
[تاریخ]
[امضاء]

۴. گام چهارم: ثبت درخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

وقتی مدارک را جمع کردید و درخواستتان را نوشتید، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. این دفاتر پل ارتباطی شما با دادگستری هستند و تمام پرونده ها از طریق آن ها ثبت می شود.

• نحوه مراجعه به دفتر خدمات قضایی: با تمامی مدارکی که آماده کرده اید، به نزدیک ترین دفتر خدمات قضایی بروید. مسئول دفتر، فرم های مربوطه را در سامانه مخصوص تکمیل می کند.
• نحوه تکمیل فرم ها در سامانه ثنا: اطلاعات شما و صادرکننده چک، همچنین جزئیات مربوط به چک و درخواست شما در سامانه ثنا ثبت می شود. حتماً مطمئن شوید که اطلاعات دقیقاً همان چیزی باشد که شما می خواهید و هیچ اشتباهی رخ ندهد. مسئول دفتر مدارک شما را اسکن و در سیستم بارگذاری می کند.
• هزینه های مربوط به ثبت و دادرسی: بابت ثبت درخواست و دادرسی، باید هزینه ای را پرداخت کنید. این هزینه شامل مبلغی برای دفتر خدمات قضایی و درصدی از مبلغ چک به عنوان هزینه دادرسی است. این درصد معمولاً درصدی ثابت است اما بهتر است قبل از مراجعه، از مبلغ دقیق آن باخبر شوید.
• مراحل پس از ثبت: بعد از اینکه درخواستتان در دفتر خدمات قضایی ثبت شد، پرونده الکترونیکی شما به دادگاه صالح (معمولاً دادگاه محل صدور چک یا محل اقامت صادرکننده) ارجاع می شود. رئیس دادگاه یا قاضی اجرای احکام، درخواست شما را بررسی می کند و در صورت کامل بودن مدارک و صحت شرایط، «دستور اجراییه» را صادر می کند.

نمونه های کامل تقاضای صدور اجراییه چک (اطلاعات تکمیلی برای ساخت فرم)

در این قسمت، ما ساختار و بخش های مهمی را که باید در یک نمونه تقاضای صدور اجراییه چک کامل وجود داشته باشد، برایتان توضیح می دهیم تا اگر خواستید خودتان متن را تنظیم کنید، کارتان راحت تر باشد. این نمونه ها معمولاً در قالب فایل های Word و PDF در دسترس قرار می گیرند تا بتوانید به راحتی آن ها را دانلود و ویرایش کنید. البته، از آنجا که نمی توانیم اینجا مستقیماً فایل قرار دهیم، جزئیات محتوایی آن را تشریح می کنیم.

۱. نمونه کامل متن درخواست صدور اجراییه چک صیادی

یک فرم درخواست اجراییه کامل و استاندارد، باید شامل بخش های زیر باشد:

• سربرگ: عنوان درخواست صدور اجراییه چک
• اطلاعات خواهان (درخواست دهنده):
  • نام و نام خانوادگی: [………….]
  • کد ملی: [………….]
  • آدرس کامل و دقیق: [………….]
  • شماره تماس: [………….]
• اطلاعات خوانده (صادرکننده چک):
  • نام و نام خانوادگی: [………….]
  • کد ملی: [………….] (در صورت اطلاع)
  • آدرس کامل و دقیق: [………….] (این بخش برای ابلاغ بسیار حیاتی است)
  • شماره تماس: [………….] (در صورت اطلاع)
• خواسته اصلی:
  • تقاضای صدور اجراییه نسبت به وجه یک فقره چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ چک] به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال و مطالبه خسارات تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید و کلیه خسارات دادرسی و اجرایی.
• دلایل و مستندات (باید به ترتیب و با ذکر دقیق):
  • ۱. اصل چک برگشتی به شماره [شماره چک]
  • ۲. گواهی عدم پرداخت بانکی به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی] صادره از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] دارای کد رهگیری [کد رهگیری]
  • ۳. تصویر برابر اصل کارت ملی خواهان
  • ۴. سایر مدارک (مانند وکالت نامه در صورت وجود)
• شرح درخواست (متن اصلی):
  • یک پاراگراف کوتاه که به وضوح توضیح می دهد چه اتفاقی افتاده است. مثلاً: احتراماً به استحضار می رساند، خوانده محترم یک فقره چک صیادی به شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال در تاریخ [تاریخ چک] به عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] در وجه اینجانب صادر نموده اند. متأسفانه پس از مراجعه به بانک در تاریخ سررسید، به دلیل [علت عدم پرداخت]، چک مذکور برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری صادر گردیده است.
  • پاراگراف دوم با اشاره به مواد قانونی: با عنایت به اینکه چک مزبور دارای وصف سند لازم الاجرا بوده و کلیه شرایط مقرر در ماده ۲ قانون صدور چک و ماده ۲۳ قانون اجرای احکام مدنی برای صدور اجراییه فراهم می باشد، تقاضای صدور دستور اجراییه علیه خوانده محترم جهت وصول مبلغ چک، خسارات تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید و کلیه خسارات دادرسی و اجرایی مورد استدعاست.
  • پاراگراف پایانی با درخواست توقیف اموال: ضمناً، در صورت عدم پرداخت وجه در مهلت قانونی پس از ابلاغ اجراییه، تقاضای توقیف اموال بلامعارض خوانده معادل مبلغ چک و خسارات متعلقه، همزمان با ابلاغ اجراییه، از محضر دادگاه محترم درخواست می گردد.
• پایان درخواست:
  • با تشکر و احترام
  • نام و نام خانوادگی خواهان: [………….]
  • تاریخ: [………….]
  • امضاء: [………….]

این ساختار جامع، به شما کمک می کند تا یک درخواست کامل و بدون نقص ارائه دهید و فرآیند رسیدگی به پرونده تان تسریع شود. فایل های آماده Word و PDF معمولاً این قالب را دارند و جاهای خالی برای پر کردن اطلاعات شما مشخص شده اند.

۲. نمونه خلاصه و ساده تر درخواست اجراییه (برای راهنمایی)

گاهی اوقات، برای شروع یا درک بهتر ساختار، یک فرم خلاصه هم می تواند مفید باشد. این فرم بیشتر برای فهمیدن اجزای اصلی یک درخواست است و شامل جزئیات کمتر می شود:

• عنوان: درخواست صدور اجراییه چک
• خواهان: [نام و اطلاعات شما]
• خوانده: [نام و اطلاعات صادرکننده چک]
• موضوع: درخواست صدور اجراییه جهت وصول مبلغ چک شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ] ریال
• دلایل: چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت
• شرح مختصر: صادرکننده چک فوق، بابت [توضیح کوتاه دلیل صدور چک]، چک مذکور را صادر کرده که متاسفانه به دلیل کسری موجودی برگشت خورده است. با توجه به لازم الاجرا بودن چک، تقاضای صدور اجراییه را دارم.
• امضاء و تاریخ.

این نمونه ساده تر، بیشتر برای آشنایی با روند کلی است و پیشنهاد می شود برای ثبت نهایی حتماً از نمونه های کامل تر یا مشاوره حقوقی استفاده کنید تا اطلاعاتتان دقیق و جامع باشد.

هزینه ها و مدت زمان اجراییه چک

رسیدن به پولتان از طریق اجراییه چک، مثل هر کار قانونی دیگری، هزینه های خودش را دارد. علاوه بر هزینه، اینکه چقدر طول می کشد تا به نتیجه برسید هم سوال مهمی است. بیایید این دو مورد را با هم بررسی کنیم.

۱. هزینه دادرسی و اجراییه

وقتی می خواهید درخواست اجراییه چک بدهید، باید چند نوع هزینه را در نظر بگیرید:

• هزینه دفاتر خدمات قضایی: این مبلغ ثابت است و بابت ثبت درخواست شما در سیستم پرداخت می شود. معمولاً خیلی زیاد نیست، اما برای هر پرونده باید پرداخت شود.
• هزینه دادرسی: این هزینه بر اساس درصدی از مبلغ چک محاسبه می شود. این درصد توسط قانون تعیین شده و در زمان ثبت درخواست باید پرداخت شود. مثلاً ممکن است نیم درصد یا یک و نیم درصد از مبلغ چک باشد. هر چقدر مبلغ چک شما بیشتر باشد، هزینه دادرسی هم بیشتر خواهد شد.
• هزینه های اجرایی: بعد از اینکه دستور اجراییه صادر شد و عملیات اجرایی شروع شد، باید هزینه های دیگری هم بپردازید. این هزینه ها شامل مواردی مثل ابلاغ اجراییه، توقیف اموال (اگر نیاز باشد) و کارمزد اجرای احکام می شود. معمولاً این هزینه ها هم درصدی از مبلغ مورد مطالبه است و در صورت وصول پول، از بدهکار گرفته می شود.

۲. حق الوکاله وکیل (در صورت انتخاب وکیل)

اگر تصمیم بگیرید که یک وکیل این کارها را برایتان انجام دهد، باید هزینه حق الوکاله او را هم در نظر بگیرید. حق الوکاله وکیل می تواند بر اساس توافق شما و وکیل باشد یا طبق تعرفه قانونی محاسبه شود. خیلی از اوقات، برای پرونده های پیچیده تر یا برای سرعت بخشیدن به کار، سپردن پرونده به وکیل کار عاقلانه ای است، چون هم خیال شما راحت تر می شود و هم وکیل با تسلطی که بر قوانین و روند کار دارد، می تواند نتیجه بهتری بگیرد.

۳. مدت زمان تقریبی

حالا به قسمت مهم مدت زمان می رسیم. راستش را بخواهید، نمی شود یک زمان دقیق و ثابت برای همه پرونده ها گفت، چون هر پرونده ای شرایط خودش را دارد. اما می توانیم یک تخمین حدودی بزنیم:

• از ثبت درخواست تا صدور اجراییه: اگر مدارکتان کامل باشد و همه چیز درست پیش برود، معمولاً این مرحله چند روز تا نهایتاً چند هفته طول می کشد. این بستگی به حجم کاری دادگاه و سرعت بررسی پرونده ها دارد.
• از صدور اجراییه تا ابلاغ و شروع عملیات اجرایی: این قسمت ممکن است کمی زمان برتر باشد. بعد از صدور اجراییه، باید به صادرکننده چک ابلاغ شود که حکم اجراییه علیه او صادر شده است. ابلاغ ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد، مخصوصاً اگر آدرس دقیق نباشد یا صادرکننده چک در محل نباشد. بعد از ابلاغ، او ۱۰ روز مهلت دارد که بدهی اش را پرداخت کند یا اموالی را معرفی کند. اگر در این مهلت اقدام نکرد، عملیات اجرایی (مثل توقیف اموال) شروع می شود.

به طور کلی، می توان گفت که فرآیند اجراییه چک از طرح دعوا در دادگاه خیلی سریع تر است، اما انتظار نداشته باشید که یک شبه پولتان را بگیرید. صبوری و پیگیری مداوم در این مسیر، خیلی مهم است.

نکات حقوقی مهم

تا اینجا همه چیز راجع به نمونه تقاضای صدور اجراییه چک و مراحلش را گفتیم. اما مثل هر کار حقوقی دیگری، یک سری ریزه کاری ها و نکات مهم وجود دارد که دانستنشان می تواند به شما کمک کند تا در این مسیر کمتر به مشکل بخورید و بهتر تصمیم بگیرید. بیایید این نکات را با هم مرور کنیم:

۱. آیا می توان خسارت تأخیر تأدیه را نیز مطالبه کرد؟

بله، خبر خوب این است که شما نه تنها می توانید اصل مبلغ چک را مطالبه کنید، بلکه حق دارید خسارت تأخیر تأدیه را هم بگیرید. خسارت تأخیر تأدیه یعنی جبران ضرری که بابت دیرکرد در پرداخت پولتان به شما وارد شده است. این خسارت از تاریخ سررسید چک (یا تاریخ برگشت چک، در برخی موارد) تا زمان پرداخت کامل مبلغ چک، بر اساس نرخ تورم محاسبه و به اصل مبلغ اضافه می شود. در فرم درخواست اجراییه حتماً باید این خواسته را به صراحت ذکر کنید تا دادگاه آن را هم در نظر بگیرد.

۲. توقیف اموال همزمان با ابلاغ اجراییه: آیا امکان پذیر است و چگونه؟

یکی از مزیت های مهم اجراییه چک این است که شما می توانید همزمان با ابلاغ اجراییه به صادرکننده چک، درخواست توقیف اموال او را هم داشته باشید. این کار باعث می شود بدهکار فرصت جابه جا کردن اموالش را پیدا نکند. برای این کار باید در همان درخواست اولیه صدور اجراییه، به صراحت از دادگاه بخواهید که همزمان با ابلاغ، دستور توقیف اموال را نیز صادر کند. البته برای توقیف اموال، شما باید اموالی را از بدهکار معرفی کنید، مثلاً حساب بانکی، پلاک خودرو، پلاک ثبتی ملک، حقوق از محل کار و غیره. اگر هم اطلاعات کافی از اموال او ندارید، می توانید درخواست استعلام کنید تا دادگاه خودش به دنبال اموال بدهکار بگردد.

۳. اگر صادرکننده چک اموالی نداشته باشد، چه باید کرد؟

این یک نگرانی رایج است و کاملاً طبیعی است که برایتان سوال پیش بیاید. اگر بعد از صدور اجراییه و تلاش برای توقیف اموال، مشخص شود که صادرکننده چک هیچ مالی ندارد یا اموالش کفاف بدهی را نمی دهد، باز هم راه هایی برای پیگیری وجود دارد:

• معرفی اموال جدید: شاید در آینده اموال جدیدی از او پیدا شود. شما هر زمان که اطلاعاتی از اموال جدید بدهکار به دست آوردید، می توانید به اجرای احکام اطلاع دهید تا دستور توقیف صادر شود.
• ممنوع الخروجی: می توانید از دادگاه درخواست کنید که صادرکننده چک را ممنوع الخروج کند. این اقدام فشار حقوقی را روی او بیشتر می کند.
• توقیف حقوق و مزایا: اگر صادرکننده چک کارمند باشد و حقوق یا مزایای ثابتی داشته باشد، می توانید درخواست توقیف بخشی از حقوق او را از دادگاه بخواهید.
• بازداشت: در صورت عدم پرداخت بدهی و نداشتن اموال کافی، می توانید درخواست اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی را مطرح کنید که منجر به بازداشت فرد تا زمان پرداخت دین یا معرفی مال می شود. البته این مورد دارای شرایط خاص و محدودیت هایی است.

۴. راهکارهای دفاعی صادرکننده چک در برابر اجراییه

صادرکننده چک هم در برابر اجراییه بیکار نمی نشیند و ممکن است دلایلی برای دفاع از خود داشته باشد. این دلایل معمولاً در قالب دعوای ابطال اجراییه یا ادعای جعل/تزویر مطرح می شود. از مهم ترین این راهکارها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اثبات پرداخت: اگر صادرکننده چک بتواند ثابت کند که وجه چک را پرداخت کرده است (مثلاً با ارائه رسید بانکی، شهادت شهود، یا هر مدرک دیگری)، می تواند درخواست ابطال اجراییه را بدهد.
• مفقودی یا سرقت چک: اگر چک مفقود شده یا به سرقت رفته و صادرکننده قبل از وصول آن، مراتب را به بانک و مراجع قضایی اطلاع داده باشد، می تواند با استناد به این موضوع، مانع اجرای اجراییه شود.
• جعلی بودن چک یا امضا: اگر صادرکننده ادعا کند که امضای روی چک متعلق به او نیست یا کل چک جعلی است، باید این موضوع در دادگاه بررسی شود و با نظر کارشناس خط و امضا تعیین تکلیف گردد. در این صورت، اجراییه متوقف می شود تا تکلیف روشن شود.
• اثبات مشروط بودن یا عدم تحقق شرط: اگر صادرکننده بتواند ثابت کند که چک مشروط صادر شده و آن شرط هنوز محقق نشده است، می تواند اجراییه را متوقف کند. البته این موضوع در مورد چک های صیادی و قانون جدید کمی پیچیده تر است.

آگاهی از این نکات به شما کمک می کند تا هم با دید بازتری پرونده تان را پیش ببرید و هم آماده پاسخگویی به دفاعیات احتمالی طرف مقابل باشید. همیشه مشورت با یک متخصص حقوقی می تواند بهترین چراغ راه شما باشد.

۵. در صورت اختلاف در مبلغ چک یا وجود شرایط در متن چک، آیا باز هم اجراییه صادر می شود؟

در پاسخ به این سوال باید گفت: خیر. اگر در مبلغ چک اختلاف جدی وجود داشته باشد یا صادرکننده در متن چک قید و شرطی را درج کرده باشد (مثلاً این چک مشروط به انجام فلان کار است)، دیگر نمی توانید از روش اجراییه مستقیم استفاده کنید. دلیلش این است که اجراییه برای اسناد لازم الاجرا است که هیچ ابهامی در مورد آن ها وجود ندارد. وقتی اختلاف یا شرطی هست، اول باید این ابهام در یک دادگاه حقوقی برطرف شود و سپس در صورت صدور حکم قطعی، می توانید برای اجرای آن اقدام کنید. یعنی دیگر خود چک، به تنهایی سند لازم الاجرا محسوب نمی شود و باید اول اثبات شود.

۶. آیا می توان پس از صدور اجراییه، آن را ابطال کرد؟

بله، در شرایط خاصی امکان ابطال اجراییه وجود دارد. این اتفاق معمولاً زمانی می افتد که صادرکننده چک، بتواند با دلایل و مدارک مستند، ثابت کند که اجراییه صادر شده به ناحق است. مثلاً اگر بتواند ثابت کند که وجه چک را قبلاً پرداخت کرده، یا چک جعلی بوده، یا شرایط قانونی برای صدور اجراییه وجود نداشته است. در این صورت، او باید یک دعوای ابطال اجراییه در دادگاه مطرح کند و اگر دادگاه دلایل او را بپذیرد، دستور ابطال اجراییه صادر خواهد شد. این کار هم مانند هر دعوای حقوقی دیگر، نیازمند ارائه مدارک و طی مراحل قانونی است.

نتیجه گیری

استفاده از قابلیت اجراییه چک، به خصوص برای چک های صیادی جدید، یک فرصت طلایی برای وصول سریع و کم دردسر مطالباتتان است. دیگر لازم نیست ساعت ها و ماه ها در پیچ و خم دادگاه ها درگیر شوید. با دقت در جمع آوری مدارک و طی کردن مراحل قدم به قدم، می توانید خیلی سریع تر به نتیجه برسید و پولتان را پس بگیرید. فقط کافی است حواستان به شرایط قانونی و مهلت های مقرر باشد و با دانش کافی، این مسیر را طی کنید.

درست است که این روش نسبت به دادگاه حقوقی سریع تر است، اما همچنان نیاز به دقت و پیگیری دارد. اگر در هر مرحله ای احساس کردید که پرونده تان پیچیده شده یا ابهاماتی دارید، بهترین کار این است که حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید. یک مشاور حقوقی می تواند شما را از افتادن در دام مشکلات احتمالی نجات دهد و مسیر وصول مطالباتتان را هموارتر کند.