دانشگاه های رایگان کانادا؛ افسانه یا واقعیت

وقتی حرف از تحصیل در کانادا به میان می‌آید، اولین چیزی که ذهن خیلی‌ها را درگیر می‌کند، هزینه‌هاست. حالا تصور کنید کسی بگوید دانشگاه‌هایی در کانادا هستند که می‌توان در آن‌ها به‌صورت رایگان درس خواند، آیا واقعاً چنین چیزی ممکن است؟ در نگاه اول، این ادعا شبیه یک رؤیای دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد، اما اگر نگاهی دقیق‌تر بیندازیم، خواهیم دید که ماجرا پیچیده‌تر از یک بله یا خیر ساده است.

در این مقاله، قراره با هم از افسانه‌های رایج فاصله بگیریم و واقعیت‌هایی را بررسی کنیم که کمتر به آن‌ها پرداخته شده. اگر شما هم دنبال راهی هستید برای ادامه تحصیل در کانادا بدون اینکه زیر بار فشار مالی کمر خم کنید تا پایان این مطلب همراه ما بمانید. شاید آن‌چه کشف می‌کنید، مسیر آینده‌تان را تغییر دهد.

واقعاً تحصیل در کانادا رایگان است یا نه؟

به‌طور کلی، آموزش رایگان در کانادا تنها به مقاطع تحصیلی اجباری یعنی از پایه اول تا پایان دوره دوازدهم (معادل مقطع ابتدایی تا پایان دبیرستان) محدود می‌شود و این امکان صرفاً در اختیار شهروندان یا افرادی است که اقامت دائم این کشور را دارند.

اگر قصد دارید فرزندتان را برای ادامه تحصیل به کانادا بفرستید یا خودتان متقاضی تحصیل در مقاطع پایین‌تر از دانشگاه هستید، باید بدانید که گرچه سطح آموزشی در این کشور بسیار بالاست، اما در بیشتر موارد با هزینه‌های قابل‌توجهی همراه است.

در مورد کالج‌ها و دانشگاه‌ها هم باید گفت حتی برای کسانی که اقامت دائم یا تابعیت کانادا را دارند، تحصیل کاملاً رایگان نیست. با این حال، تفاوت شهریه میان دانشجویان داخلی و بین‌المللی قابل‌توجه است و افرادی که ساکن کانادا هستند معمولاً مبلغ کمتری برای تحصیل پرداخت می‌کنند.

ایرانی‌ها چطور می‌تونن از تحصیل رایگان در کانادا بهره‌مند بشن؟

در بحث مهاجرت تحصیلی به کانادا، یک سری استثنا وجود دارد که می‌تواند الزام به پرداخت شهریه‌های نسبتاً بالا را کنار بزند.

به‌عبارت ساده‌تر، اگر به‌دنبال راه‌هایی برای تحصیل بدون پرداخت مستقیم شهریه هستید، می‌توانید روی گزینه‌هایی مثل بورسیه، کمک‌هزینه یا اسکالرشیپ حساب باز کنید. معمولاً این نوع حمایت‌های مالی برای کسانی در نظر گرفته می‌شود که رزومه تحصیلی قوی، فعالیت‌های پژوهشی یا دستاوردهای خاص در زمینه‌های علمی، ورزشی یا هنری داشته باشند.

اما اگر معدل یا نمره زبان‌تان در سطح پایین یا متوسط باشد، شانس زیادی برای دریافت بورسیه یا اپلای همزمان برای فاند نخواهید داشت.

در مقابل، اگر شرایط علمی مناسبی دارید، این امکان برایتان فراهم است که به‌طور هم‌زمان برای پذیرش تحصیلی و بورسیه اقدام کنید. این نوع بورسیه‌ها معمولاً بخش زیادی از هزینه‌ها مثل شهریه، وسایل آموزشی، هزینه سفر و حتی اقامت در خوابگاه را پوشش می‌دهند.

با این حال، باید توجه داشت که بیشتر اسکالرشیپ‌ها مخصوص دانشجویان بومی کانادا هستند و تنها تعداد محدودی از آن‌ها به متقاضیان بین‌المللی تعلق می‌گیرد. همین موضوع باعث شده رقابت شدیدی برای به‌دست‌آوردن هرکدام از این بورسیه‌ها وجود داشته باشد.

به نقل از ملک پور:

تحصیل در مقطع کارشناسی در کانادا به‌صورت رایگان برای دانشجویان بین‌المللی امکان‌پذیر نیست، اما می‌توان از طریق دریافت بورسیه‌های کامل تحصیلی یا کمک‌هزینه‌های دانشگاهی بخش عمده‌ای از هزینه‌ها را پوشش داد. بسیاری از دانشگاه‌های کانادا بورسیه‌هایی را برای دانشجویان بین‌المللی با معدل بالا و رزومه قوی ارائه می‌دهند که شامل معافیت از پرداخت شهریه و حتی هزینه‌های زندگی می‌شود.

چطور در مدارس کانادا به‌صورت رایگان درس خوند؟

برای اینکه بدون پرداخت شهریه در مدارس کانادا تحصیل کنید، سه مسیر اصلی پیش روی شماست: نخست، یکی از والدین‌تان باید به‌عنوان دانشجوی بین‌المللی در کانادا مشغول به تحصیل باشد؛ دوم، پدر یا مادرتان مجوز کار تمام‌وقت قانونی در این کشور داشته باشد؛ و سوم از فرصت‌های محدود بورسیه تحصیلی مخصوص مدارس استفاده کنید.

در حالت معمول، یعنی زمانی که والدین در ایران اقامت دارند، امکان تحصیل رایگان به‌صورت مستقیم فراهم نیست. اما همچنان این شانس وجود دارد که هنگام بررسی مدارس مختلف در استان یا شهر موردنظر، بورسیه‌هایی برای دانش‌آموزان بین‌المللی در دسترس باشد.

برخی از مدارس کانادایی، سابقه تحصیلی دانش‌آموز را به‌صورت خودکار بررسی کرده و برخی دیگر نیاز به درخواست هم‌زمان برای پذیرش و دریافت بورسیه دارند. در صورت پذیرفته شدن، دانش‌آموز از پرداخت شهریه سالانه مدارس معاف خواهد شد و تنها باید هزینه‌های دیگر مانند اقامت و خوراک را مدیریت کند.

با توجه به اینکه دانش‌آموزان بین‌المللی زیر ۱۸ سال در کانادا در گروه سنی Minor قرار می‌گیرند، حضور یکی از والدین یا معرفی قیم قانونی برای ثبت‌نام و ادامه تحصیل الزامی است. در این شرایط، حتی در صورت برخورداری از کمک‌هزینه یا عدم نیاز به پرداخت شهریه مدارس کانادا، همراهی بزرگ‌سال قانونی یک شرط جدی برای تحصیل محسوب می‌شود.

تحصیل رایگان در دانشگاه‌های کانادا

طبق داده‌های منتشرشده در وب‌سایت cicnews، فقط در سال ۲۰۲۱ بیش از ۴۰۰ هزار مجوز تحصیلی (Study Permit) از سوی کانادا صادر شده که بخش قابل‌توجهی از آن‌ها به متقاضیان دانشگاه‌ها و کالج‌ها اختصاص داشته است. با این حال، تنها تعداد کمی از این دانشجویان موفق به بهره‌مندی از امکان تحصیل رایگان در این کشور شده‌اند.

دلیلش ساده است: تعداد فاندها، بورسیه‌ها و اسکالرشیپ‌های اختصاص‌یافته به دانشجویان بین‌المللی محدود، رقابتی و بسیار سخت است. به همین خاطر تنها درصد اندکی از افراد ممتاز در سطح جهانی، امکان تحصیل رایگان در دانشگاه‌های کانادا را پیدا می‌کنند.

تحصیل رایگان در مقطع کارشناسی

در اغلب موارد، بورسیه‌های مقاطع کالج و لیسانس به دانشجویان بومی اختصاص دارد و شانس دریافت کمک‌هزینه برای دانشجویان بین‌المللی در این مقطع بسیار پایین است. البته اگر دوره دبیرستان را در خود کانادا گذرانده باشید، می‌توانید همانند دانش‌آموزان داخلی برای بورسیه‌ها اقدام کنید.

تحصیل رایگان در مقطع کارشناسی‌ارشد

در این مقطع، معیارهایی مانند نمره زبان (حداقل آیلتس ۷)، معدل کل کارشناسی (حداقل ۱۷)، نمرات تخصصی، رزومه تحصیلی و انگیزه‌نامه تأثیر زیادی در پذیرش بورسیه دارند. برای بهره‌مندی از این فرصت، باید هم‌زمان برای پذیرش تحصیلی و بورسیه اقدام کنید.

یکی از دانشجویانی که برای کارشناسی‌ارشد در کانادا بورسیه درخواست داده بود، تعریف می‌کرد که چقدر اهمیت داشت نمره زبانش را قبل از هر اقدامی ارتقا دهد. او می‌گفت با نمره آیلتس پایین‌تر، درخواستش رد می‌شد، اما پس از تلاش برای بهبود زبان و تنظیم دقیق رزومه و انگیزه‌نامه، توانست هم پذیرش بگیرد و هم بورسیه را دریافت کند.

تحصیل رایگان در مقطع دکتری

فرآیند دریافت بورسیه دکتری مشابه مقاطع دیگر است، اما اهمیت بیشتری به پژوهش‌ها، سوابق کاری مرتبط، کیفیت پایان‌نامه و مقالات علمی داده می‌شود. نمره زبان مورد نیاز نیز معمولاً بالاتر بوده و در بازه آیلتس ۷ تا ۷.۵ قرار دارد. افرادی که مجموعه‌ای از سوابق علمی و تحصیلی قوی دارند از شانس بیشتری برای دریافت بورسیه و ادامه تحصیل رایگان در این مقطع برخوردارند.

در بسیاری از موارد، متقاضیان برای ادامه تحصیل ناچار به تأمین هزینه‌های زندگی و پرداخت شهریه دانشگاه کانادایی هستند، مگر اینکه در دسته محدود منتخبین فاند و اسکالرشیپ قرار بگیرند.

روش‌های گرفتن بورسیه تحصیلی رایگان از دانشگاه‌های کانادا

برای دریافت بورسیه تحصیلی در کانادا، آشنایی با نحوه تعامل با دانشگاه‌ها و چگونگی درخواست پذیرش اهمیت زیادی دارد. چون ممکن است هنگام مراجعه به وب‌سایت رسمی دانشگاه یا کالج موردنظرتون متوجه بشید که برای دریافت پذیرش و بورسیه، باید دو پرونده مجزا ارسال کنید.

در بعضی مؤسسات آموزشی، این فرآیند به‌صورت خودکار انجام می‌شود؛ یعنی هم‌زمان با بررسی پرونده پذیرش، شرایط شما برای بورسیه هم بررسی می‌شود و نیازی به اقدام جداگانه نیست.

از طرفی، گاهی اساتید دانشگاه‌های کانادایی با دیدن رزومه قوی، خودشون پیشنهاد فاند یا اسکالرشیپ رو مطرح می‌کنند؛ به‌ویژه برای مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری. این اقدام می‌تواند مسیر مهاجرت تحصیلی را خیلی هموارتر کند.

برای اینکه شانس بیشتری در دریافت بورسیه داشته باشید، نکات زیر رو جدی بگیرید:

• حتماً به سایت رسمی دانشگاه مراجعه کنید و بررسی کنید که فاند یا اسکالرشیپ برای رشته و مقطع موردنظر شما ارائه می‌شود یا نه.
• از طریق ایمیل با بخش پذیرش تماس بگیرید و بپرسید که آیا نیاز به ارسال جداگانه مدارک برای پذیرش و بورسیه هست یا خیر.
• اگر می‌تونید با استاد مرتبط با رشته‌تان در دانشگاه هدف ارتباط بگیرید، رزومه و انگیزه‌نامه بفرستید و درخواست مشاوره و راهنمایی برای دریافت بورسیه ثبت کنید.
• اگر دانشگاه موردنظر بورسیه ارائه نمی‌دهد، می‌توانید به سراغ فاندهای دولتی یا خصوصی دیگه بروید و برای آن‌ها اپلای کنید، حتی پیش از دریافت ویزای تحصیلی.
• بعضی از کمک‌هزینه‌ها کامل نیستند. ممکن است فقط شهریه دو ترم از چهار ترم رو پوشش بدهند و هزینه خوابگاه، غذا یا حمل‌ونقل در کانادا بر عهده خودتان باشد.
• اگه موفق به دریافت بورسیه کامل بشوید، دیگه نیازی به ارائه نامه تمکن مالی یا حمایت مالی والدین ندارید؛ چون خود بورسیه وضعیت مالی شما را پوشش می‌ده.د
• توجه داشته باشید: اگه بعد از ثبت‌نام در دانشگاه و دریافت ویزا تازه بخواهید برای بورسیه اقدام کنید، احتمال قبولی بسیار کم است و در بیشتر موارد رسیدگی نمی‌شود.
• در چنین شرایطی، تنها گزینه‌تان ممکن است گرفتن وام دانشجویی باشد؛ که آن‌هم نیاز به بازپرداخت با سود دارد.

امکان تحصیل رایگان پزشکی و دندانپزشکی در کانادا

بله. اما مسیرش ساده نیست. دریافت بورسیه برای رشته‌های پزشکی یا دندانپزشکی در کانادا نسبت به سایر رشته‌ها به‌مراتب دشوارتر است. چون برای گرفتن پذیرش در این رشته‌ها، علاوه‌بر نمره زبان و معدل بالا، باید عملکرد تحصیلی درخشانی در دروس تخصصی مرتبط داشته باشید.

هزینه بالای شهریه، نیاز به تجهیزات تخصصی، ظرفیت محدود برای پذیرش دانشجویان بین‌المللی و رقابت شدید بین متقاضیان، همگی باعث می‌شوند مسیر رسیدن به تحصیل رایگان در این حوزه‌ها پیچیده‌تر از حد تصور است.

اگر نمره معدل‌تان در آخرین مقطع تحصیلی بین ۱۷ تا ۱۸ باشد، آیلتس آکادمیک حداقل ۷.۵ داشته باشید، دروس تخصصی‌تان را با نمره بالا (حداقل ۸۰٪) گذرانده باشید و رزومه‌ای شامل سوابق پژوهشی و انگیزه‌نامه قوی ارائه بدید، شانس نسبتاً خوبی برای دریافت بورسیه خواهید داشت.

برای دندانپزشکی هم دقیقاً همین شرایط صدق می‌کند. شما باید هم‌زمان برای پذیرش و بورسیه اقدام کنید و از قبل برای شرکت در چند مرحله مصاحبه (چه حضوری و چه آنلاین) آمادگی کامل داشته باشید.

نکته مهم اینجاست: اگه رزومه فوق‌العاده‌ای ندارید، بهتراست سراغ دانشگاه‌هایی نرید که نرخ پذیرش بسیار پایینی دارند، مثل دانشگاه تورنتو که در رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی رقابت بی‌نهایت فشرده‌ای دارد.

آیا دانشگاه‌ رایگان در کانادا وجود دارد؟

اگر تا حالا در گوگل دنبال «دانشگاه‌های رایگان کانادا» گشته‌اید، بهتر است بدانید چنین گزینه‌ای حتی برای شهروندان خود کانادا هم وجود ندارد. تنها مسیر منطقی برای رسیدن به تحصیل رایگان در این کشور، دریافت بورسیه کامل یا همان فول فاند است؛ که البته شرایط خاصی دارد و برای همه قابل دسترسی نیست.

با این حال، یک راهکار هوشمندانه وجود دارد: انتخاب دانشگاه‌هایی که هم شهریه کمتری دارند و هم امکان درخواست بورسیه را فراهم می‌کنند. این روش می‌تواند هزینه کلی تحصیل را به‌شکل قابل توجهی کاهش دهد و شانس شما برای ورود به سیستم آموزشی کانادا را بیشتر کند.

در ادامه، چند دانشگاه کانادایی با شهریه مناسب معرفی شده‌اند:

نام دانشگاه	استان محل استقرار
دانشگاه نیوفاندلند و لابرادور	نیوفاندلند و لابرادور
دانشگاه منیتوبا	منیتوبا
دانشگاه کنکوردیا	کبک (مونترال)
دانشگاه رایرسون (متروپولیتن تورنتو)	انتاریو (تورنتو)
دانشگاه نیوبرانزویک	نیوبرانزویک
دانشگاه آلبرتا	آلبرتا
دانشگاه اتاوا	انتاریو (اتاوا)

به‌جای انتخاب دانشگاه‌هایی با شهریه سالانه ۲۵ تا ۳۵ هزار دلار، رفتن به سراغ این مؤسسات می‌تواند حدود ۱۰ هزار دلار یا بیشتر صرفه‌جویی در پی داشته باشد. ضمن اینکه بسیاری از آن‌ها امکان اپلای برای بورسیه دانشجویی را نیز فراهم کرده‌اند.

تحصیل رایگان در استان کبک؛ چه شرایطی دارد؟

تحصیل رایگان در کبک شباهت‌های زیادی با سایر استان‌های کانادا دارد، اما به‌دلیل تفاوت‌های زبانی و سیاست‌های آموزشی این منطقه، روند آن کمی متفاوت و دقیق‌تر است. بسته به دانشگاه، رشته و مقطع تحصیلی موردنظر، ممکن است نیاز باشد مدارک و شرایط اضافی زیر را فراهم کنید:

• ارزیابی کامل مدارک تحصیلی توسط یک نهاد معتبر بین‌المللی مانند WES
• ارائه مدرک زبان فرانسوی به‌جای انگلیسی (در بیشتر مؤسسات کبک زبان اول فرانسوی است)
• دریافت گواهی پذیرش استانی (Québec Acceptance Certificate یا CAQ) که جدا از نامه پذیرش دانشگاهی صادر می‌شود

اگر قصد دارید برای دریافت بورسیه کامل در کبک اقدام کنید، باید تمام مدارک، رزومه و ریزنمرات‌تان را ترجمه رسمی کرده و از طریق سایت رسمی دانشگاه مورد نظر، برای فاند یا کمک‌هزینه تحصیلی اقدام نمایید.

امکان درخواست هم‌زمان برای بورسیه و پذیرش وجود دارد، اما می‌توانید از طریق مؤسسات خصوصی یا نهادهای دولتی مستقل از دانشگاه هم برای دریافت فاند تحصیلی در کبک تلاش کنید. انتخاب مسیر مناسب بستگی به شرایط علمی، زبان و رزومه شما دارد.

جمع بندی؛ دانشگاه‌های رایگان کانادا؛ شایعه‌ای خوشایند یا فرصتی واقعی؟

در نهایت، اگرچه تحصیل رایگان در کانادا برای دانشجویان بین‌المللی ساده نیست، اما با آگاهی از مسیرهای بورسیه، شناخت دانشگاه‌های مقرون‌به‌صرفه و انتخاب هوشمندانه، می‌توان بخش بزرگی از این مسیر را هموار کرد. در این میان، صرافی حافظ با ارائه خدماتی مثل پرداخت شهریه مدارس و دانشگاه‌های کانادایی، انتقال ارز بین ایران و کانادا، خرید و فروش ارز دیجیتال و همچنین راه‌اندازی حساب‌های بین‌المللی در ترکیه، امارات و چین، همراهی مطمئن برای خانواده‌ها و دانشجویان فراهم کرده است. سرعت بالا در انجام تراکنش‌ها، پشتیبانی حرفه‌ای و امکان خرید اقساطی خدمات مالی، از جمله مزایایی‌ست که صرافی حافظ را به انتخابی قابل‌اعتماد برای مدیریت هزینه‌های مهاجرت تحصیلی تبدیل کرده است، مزایایی که در شرایط اقتصادی امروز، می‌توانند یک تفاوت واقعی ایجاد کنند.

سوالات متداول دانشگاه‌های رایگان کانادا؛ افسانه یا واقعیت

آیا می‌توان همزمان برای چند دانشگاه کانادایی بورسیه درخواست داد و شانس قبولی را افزایش داد؟

بله. معمولاً امکان ارسال درخواست برای چند دانشگاه وجود دارد و این کار می‌تواند شانس شما را افزایش دهد. اما باید دقت کنید که هر دانشگاه شرایط و مدارک خاص خود را دارد و آماده‌کردن پرونده‌های متنوع وقت‌گیر است، بنابراین برنامه‌ریزی دقیق اهمیت بالایی دارد.

هزینه‌های جانبی غیر از شهریه مثل بیمه سلامت و هزینه زندگی چقدر روی بودجه تحصیل در کانادا تاثیر می‌گذارند؟

این هزینه‌ها می‌توانند بخش قابل‌توجهی از بودجه شما را به خود اختصاص دهند. بیمه سلامت، مسکن، خوراک، حمل‌ونقل و کتاب‌های درسی از جمله هزینه‌های اصلی هستند که باید علاوه بر شهریه در نظر گرفته شوند تا برنامه‌ریزی مالی‌تان واقع‌گرایانه باشد.

آیا پس از تحصیل در کانادا، دریافت مجوز کار و اقامت دائم به دریافت بورسیه و نوع دانشگاهی که انتخاب کرده‌ام بستگی دارد؟

دریافت مجوز کار پس از تحصیل بیشتر به نوع برنامه تحصیلی و اعتبار دانشگاه بستگی دارد، اما گرفتن بورسیه تأثیر مستقیمی روی این موضوع ندارد. در کل، انتخاب دانشگاه‌های معتبر و مقاطع تحصیلی خاص می‌تواند مسیر اقامت دائم را تسهیل کند.