محاسبه ماین اتریوم

تا همین چند وقت پیش، وقتی صحبت از استخراج یا ماینینگ ارزهای دیجیتال می شد، اسم اتریوم حسابی می درخشید. خیلی ها دنبال این بودند که بفهمند چطور می شود سودآوری ماینینگ اتریوم را حساب کرد و چقدر می توان از این راه درآمد داشت. اما خب، دنیا در حال تغییر است و اتریوم هم از این قاعده مستثنا نیست. اگر هنوز دارید به دنبال یک ماشین حساب ماینینگ اتریوم می گردید، باید بگویم که دیگر خبری از ماینینگ اتریوم به شیوه قبل نیست! اتریوم بعد از یک اتفاق بزرگ به اسم The Merge دیگه با مکانیسم اثبات کار (Proof of Work) ماین نمی شه. اما نگران نباشید، چون توی این مقاله می خوایم هم تاریخچه ی شیرین ماینینگ اتریوم رو مرور کنیم و هم بهتون یاد بدیم که چطور می تونستید اون موقع سودآوری رو حساب کنید (که برای بقیه ارزهای قابل استخراج هنوز هم کاربرد داره) و مهم تر از اون، بهتون می گیم که حالا چه ارزهایی رو می تونید ماین کنید و چطور سودآوری شون رو حساب و کتاب کنید. پس با ما همراه باشید تا از گذشته تا آینده ماینینگ رو با هم ورق بزنیم.

اتریوم و The Merge: پایان عصر اثبات کار

بیایید از اول شروع کنیم و ببینیم ماینینگ اصلا چی بود و چرا اتریوم دیگه اون شکلی نیست. اگه از ماینینگ سر در نمی آورید یا تازه کارید، نگران نباشید، همه چیز رو ساده و خودمانی توضیح می دیم.

مفهوم Proof of Work (PoW) و نقش ماینرها در اتریوم (قبل از Merge)

تصور کنید یک دفتر حساب بزرگ و عمومی داریم که هر کسی می تونه تراکنش هاش رو توش ثبت کنه. برای اینکه مطمئن باشیم هیچ کس نمی تونه توی این دفتر تقلب کنه یا اطلاعات رو دستکاری کنه، یک سری آدم (یا بهتره بگیم کامپیوترهای قوی) به اسم ماینر وجود دارن. وظیفه این ماینرها این بود که تراکنش ها رو بررسی و تأیید کنن و بعد اون ها رو توی بلوک های جدیدی از این دفتر (که بهش می گیم بلاکچین) ثبت کنن.

ماینرها برای انجام این کار باید یک معمای ریاضی خیلی سخت رو حل می کردن. اولین ماینری که معما رو حل می کرد، بلاک جدید رو به بلاکچین اضافه می کرد و در ازای این کار، پاداش می گرفت (که همون اتریوم های تازه ضرب شده و کارمزد تراکنش ها بود). به این روش حل معما و تأیید تراکنش ها، اثبات کار یا Proof of Work (PoW) می گن. اتریوم تا مدت ها با همین روش کار می کرد و ماینرها نقش خیلی مهمی توی امنیت و غیرمتمرکز بودن شبکه اش داشتن. در واقع، اون ها نگهبانان این دفتر حساب بودن که اجازه نمی دادن کسی سرش کلاه بذاره.

The Merge چیست و چه زمانی اتفاق افتاد؟

خب، حالا می رسیم به قسمت هیجان انگیز ماجرا: The Merge. اتریوم تصمیم گرفت از روش اثبات کار خداحافظی کنه و به یک روش جدیدتر و بهینه تر به اسم اثبات سهام یا Proof of Stake (PoS) کوچ کنه. این اتفاق بزرگ در سپتامبر ۲۰۲۲ (شهریور ۱۴۰۱) افتاد.

اما چرا این تغییر؟ دلیلش ساده است: مصرف برق خیلی زیاد! ماینینگ با روش PoW انرژی فوق العاده زیادی مصرف می کرد. اتریوم می خواست مقیاس پذیری (توانایی پردازش تعداد بیشتری تراکنش در زمان کمتر)، امنیت و پایداری خودش رو بهبود ببخشه و خب، کم کردن مصرف انرژی یکی از اصلی ترین دلایل این کوچ بود. مثل این می مونه که یک قطار بخواهد از موتور دیزلی قدیمی به موتور برقی پیشرفته تر تبدیل شود که هم سریع تر برود و هم محیط زیست را کمتر آلوده کند.

Proof of Stake (PoS) چگونه کار می کند؟

حالا که اتریوم از PoW به PoS رفته، دیگه ماینرها با دستگاه های قدرتمندشون بلاک ها رو تأیید نمی کنن. در PoS، به جای ماینرها، اعتبارسنج ها (Validators) نقش تأییدکننده تراکنش ها رو دارن. این اعتبارسنج ها برای اینکه بتونن توی شبکه فعالیت کنن، باید مقداری اتریوم خودشون رو به عنوان سهام توی شبکه قفل کنن (که بهش می گیم استیکینگ).

هر چقدر یک اعتبارسنج اتریوم بیشتری رو استیک کرده باشه، شانس بیشتری برای انتخاب شدن جهت تأیید بلاک های جدید و دریافت پاداش داره. اگه اعتبارسنج ها کارشون رو درست انجام بدن، پاداش می گیرن، ولی اگه بخوان تقلب کنن یا اشتباهی مرتکب بشن، بخشی از اتریوم های استیک شده شون جریمه میشه. اینطوری، دیگه نیازی به اون همه مصرف برق نیست و شبکه با یک روش کارآمدتر و سازگارتر با محیط زیست کار می کنه.

با The Merge، اتریوم از مکانیسم اثبات کار (PoW) به اثبات سهام (PoS) تغییر کرد و دیگر نمی توان آن را با دستگاه های ماینینگ استخراج کرد.

چگونه سودآوری استخراج اتریوم (در گذشته) محاسبه می شد؟ (عوامل کلیدی که همچنان برای سایر ارزها مهم هستند)

خب، حالا که می دونیم اتریوم دیگه ماین نمی شه، بیایید نگاهی بندازیم به روزهای خوب گذشته و ببینیم چطور می شد سودآوری ماینینگ اتریوم رو حساب کرد. این عوامل و فرمول ها فقط برای اتریوم کاربرد نداشتن و برای هر ارز دیجیتال دیگه ای که با مکانیسم اثبات کار (PoW) کار می کنه، هنوز هم حسابی به کارتون میان.

قدرت پردازش (Hash Rate) دستگاه شما

اولین و شاید مهم ترین چیزی که توی ماینینگ باید بهش توجه کنید، قدرت پردازش یا هش ریت (Hash Rate) دستگاهتونه. هش ریت یعنی اینکه دستگاه شما توی یک ثانیه چندتا حدس برای حل معمای ریاضی بلاک می تونه بزنه. هر چقدر هش ریت دستگاهتون بالاتر باشه (مثلاً با واحدهای MH/s یا GH/s اندازه گیری میشه)، شانس بیشتری برای حل معما و پیدا کردن بلاک و در نتیجه، دریافت پاداش دارید.

ماینرها معمولاً از کارت های گرافیک (GPU) یا دستگاه های اختصاصی ماینینگ (ASIC) برای این کار استفاده می کردن. هر کارت گرافیک یا دستگاه ASIC، یک هش ریت مشخصی داره. مثلاً یک کارت گرافیک ممکنه ۳۰ مگاهش بر ثانیه (MH/s) قدرت داشته باشه و دیگری ۶۰ مگاهش بر ثانیه. هر چی این عدد بالاتر، یعنی دستگاه شما قوی تره و می تونه سریع تر کار کنه.

سختی شبکه (Network Difficulty)

تصور کنید یک مسابقه دومیدانی دارید. اگه فقط چند نفر توی مسابقه باشن، شانس اول شدن شما خیلی بالاتره. اما اگه هزاران نفر باشن، کارتون سخت تر میشه، درسته؟ سختی شبکه هم دقیقاً همینطوره.

سختی شبکه میزان دشواری حل معمای ریاضی رو نشون می ده. هر چقدر ماینرهای بیشتری وارد شبکه بشن و شروع به ماینینگ کنن، شبکه به طور خودکار سختی معماها رو بالا می بره تا زمان پیدا شدن یک بلاک ثابت بمونه (مثلاً هر ۱۳ ثانیه توی اتریوم). این یعنی اگه سختی شبکه بالا بره، حتی با همون هش ریت قبلی، درآمدتون کمتر میشه چون پیدا کردن بلاک سخت تر شده. سختی شبکه دائم در حال تغییره و می تونه روی سودآوری شما تأثیر زیادی بذاره.

قیمت لحظه ای اتریوم (یا ارز دیجیتال مورد نظر)

خب، هر چقدر هم که شما اتریوم یا ارز دیجیتال دیگه رو استخراج کنید، اگه قیمت اون ارز پایین باشه، فایده ای نداره. قیمت لحظه ای ارز دیجیتال مستقیماً روی درآمد دلاری و تومانی شما تأثیر می ذاره. مثلاً اگه شما روزی ۰.۰۱ اتریوم استخراج می کردید و قیمت اتریوم ۱۰۰۰ دلار بود، درآمد روزانه تون ۱۰ دلار می شد. حالا اگه قیمت بشه ۲۰۰۰ دلار، با همون مقدار اتریوم، درآمدتون میشه ۲۰ دلار.

نوسانات قیمت توی بازار ارزهای دیجیتال خیلی زیاده و این خودش یک ریسک بزرگ توی ماینینگ به حساب میاد. ممکنه امروز سود خوبی داشته باشید، ولی فردا قیمت بریزه و ضرر کنید.

پاداش بلاک و کارمزد تراکنش ها

توی سیستم PoW، ماینرها از دو طریق پاداش می گرفتن:

1. پاداش ثابت بلاک: هر بار که یک ماینر موفق به حل معما و اضافه کردن بلاک جدید به بلاکچین می شد، یک مقدار ثابت از ارز دیجیتال تازه ضرب شده رو به عنوان پاداش دریافت می کرد. توی اتریوم قبل از Merge، این پاداش معمولاً ۲ اتریوم برای هر بلاک بود.
2. کارمزد تراکنش ها: علاوه بر پاداش ثابت، ماینرها کارمزدهای مربوط به تراکنش هایی که توی اون بلاک تأیید می کردن رو هم دریافت می کردن.

البته، اتریوم قبل از Merge یک تغییر مهم دیگه هم داشت به اسم EIP-1559. با این تغییر، یک بخشی از کارمزد تراکنش ها (Base Fee) سوزانده می شد و فقط یک قسمت کوچکی (Tip) به ماینرها می رسید. این باعث شد درآمد ماینرها از کارمزدها کمی کمتر بشه، ولی هنوز هم بخش مهمی از سودآوری رو تشکیل می داد.

هزینه های جانبی: واقعیت های کسب و کار ماینینگ

ماینینگ فقط درآمد نیست، یک سری هزینه های سرسام آور هم داره که اگه اونا رو حساب نکنید، ممکنه سر و تهش به ضرر ختم بشه. مهم ترین هزینه ها اینا بودن:

• هزینه برق مصرفی: این مهم ترین و شاید بزرگترین هزینه توی ماینینگ بود. دستگاه های ماینینگ برق زیادی مصرف می کردن و اگه قیمت برق توی منطقه شما بالا باشه، سودتون حسابی آب می رفت. برای محاسبه دقیق مصرف برق، باید وات مصرفی دستگاهتون رو بدونید و اون رو در تعداد ساعت های کارکرد و قیمت هر کیلووات ساعت ضرب کنید.
• کارمزد استخر استخراج (Mining Pool Fees): ماینرها معمولاً به صورت تکی کار نمی کنن، بلکه به گروه های بزرگی به اسم استخر استخراج می پیوندن. این استخرها قدرت پردازشی همه ماینرها رو جمع می کنن و شانس پیدا کردن بلاک رو بالا می برن. وقتی بلاکی پیدا شد، پاداش بین اعضای استخر تقسیم می شه. استخرها هم در ازای این خدمات، یک درصد کوچکی از درآمد شما رو به عنوان کارمزد برمی دارن (معمولاً ۱ تا ۳ درصد).
• هزینه های سخت افزاری اولیه: خرید کارت گرافیک، مادربرد، پاور، فن، کیس و همه تجهیزات یک ریگ ماینینگ (که بهش می گن Rig) خودش یک سرمایه گذاری اولیه بزرگ بود. این تجهیزات هم بعد از مدتی مستهلک می شدن و باید هزینه تعمیر یا تعویضشون رو هم در نظر گرفت.
• هزینه های نگهداری و تعمیرات: دستگاه ها ممکنه خراب بشن، فن ها بسوزن، نیاز به تمیزکاری داشته باشن یا نیاز به تعویض قطعه پیدا کنن. این هزینه ها رو هم باید توی محاسبات لحاظ می کردید.

فرمول جامع محاسبه سودآوری ماینینگ (قابل تعمیم به سایر ارزهای PoW)

حالا که با همه عوامل مؤثر آشنا شدید، وقتشه که فرمول جادویی محاسبه سودآوری ماینینگ رو بهتون بگیم. این فرمول، همونطور که قبلاً گفتم، فقط برای اتریوم نبود و برای هر ارز دیجیتال دیگه که با PoW ماین میشه، کاربرد داره:

سود روزانه/ماهانه = (درآمد ناخالص از پاداش بلاک و کارمزد - هزینه های برق - کارمزد استخر) * قیمت ارز

بیایید اجزای این فرمول رو گام به گام بررسی کنیم:

1. درآمد ناخالص از پاداش بلاک و کارمزد: این بخش به هش ریت دستگاه شما، سختی شبکه و پاداش بلاک بستگی داره. ماشین حساب های آنلاین ماینینگ این بخش رو براتون حساب می کنن. در واقع، این یعنی شما با قدرت پردازشی که دارید و با توجه به سختی فعلی شبکه، چقدر از اون ارز خاص رو می تونید در یک بازه زمانی (مثلاً روزانه) استخراج کنید.
2. هزینه های برق: باید وات مصرفی کل ریگ ماینینگتون رو (هر کارت گرافیک + مادربرد + پاور و…) بدونید. بعد اون رو در ۲۴ ساعت (برای محاسبه روزانه) یا ۷۲۰ ساعت (برای محاسبه ماهانه) ضرب کنید تا مصرف کل بر حسب وات ساعت به دست بیاد. بعد این عدد رو تقسیم بر ۱۰۰۰ کنید تا کیلووات ساعت (kWh) بشه. در نهایت، این عدد رو در قیمت هر کیلووات ساعت برق (که توی قبضتون نوشته شده) ضرب کنید.
3. کارمزد استخر: اگه درآمد ناخالصتون (مثلاً) ۱۰ واحد از ارز دیجیتال بود، و کارمزد استخر ۲ درصد باشه، باید ۰.۰۲ واحد ازش رو کم کنید.
4. قیمت ارز: در نهایت، مقداری از ارز دیجیتال که براتون باقی مونده رو در قیمت لحظه ای اون ارز (به دلار یا تومان) ضرب می کنید تا سود نهایی به دست بیاد.

مثال فرضی: محاسبه سودآوری یک ریگ ماینینگ فرضی برای اتریوم (در دوران قبل از Merge)

بیایید یک مثال فرضی بزنیم تا موضوع روشن تر بشه. فرض کنید در دوران طلایی ماینینگ اتریوم، شما یک ریگ ماینینگ با مشخصات زیر داشتید:

• هش ریت: ۲۰۰ مگاهش بر ثانیه (MH/s)
• مصرف برق کل ریگ: ۸۰۰ وات
• قیمت برق: ۰.۰۵ دلار به ازای هر کیلووات ساعت (برای سادگی محاسبه)
• کارمزد استخر ماینینگ: ۱%
• قیمت اتریوم: ۱۵۰۰ دلار
• سختی شبکه: (این مورد رو ماشین حساب های آنلاین لحاظ می کردن و ما اینجا فقط به نتیجه نهایی که مثلاً ۰.۰۵ اتریوم در روز هست، اشاره می کنیم.)

گام اول: محاسبه برق مصرفی روزانه به دلار

1. مصرف روزانه به وات ساعت: ۸۰۰ وات * ۲۴ ساعت = ۱۹۲۰۰ وات ساعت
2. مصرف روزانه به کیلووات ساعت: ۱۹۲۰۰ / ۱۰۰۰ = ۱۹.۲ کیلووات ساعت
3. هزینه برق روزانه: ۱۹.۲ کیلووات ساعت * ۰.۰۵ دلار/کیلووات ساعت = ۰.۹۶ دلار

گام دوم: محاسبه درآمد ناخالص روزانه از اتریوم (بر اساس هش ریت و سختی شبکه)

فرض می کنیم با ۲۰۰ MH/s و سختی شبکه آن زمان، شما روزانه ۰.۰۵ اتریوم استخراج می کردید.

گام سوم: کسر کارمزد استخر

کارمزد استخر: ۰.۰۵ اتریوم * ۱% = ۰.۰۰۰۵ اتریوم

اتریوم خالص دریافتی روزانه: ۰.۰۵ – ۰.۰۰۰۵ = ۰.۰۴۹۵ اتریوم

گام چهارم: تبدیل اتریوم خالص به دلار

درآمد ناخالص دلاری از اتریوم: ۰.۰۴۹۵ اتریوم * ۱۵۰۰ دلار/اتریوم = ۷۴.۲۵ دلار

گام پنجم: محاسبه سود خالص روزانه

سود خالص روزانه = درآمد ناخالص دلاری – هزینه برق روزانه

سود خالص روزانه = ۷۴.۲۵ دلار – ۰.۹۶ دلار = ۷۳.۲۹ دلار

اگر قیمت هر دلار را مثلاً ۵۰,۰۰۰ تومان در نظر بگیریم:

سود خالص روزانه به تومان = ۷۳.۲۹ دلار * ۵۰,۰۰۰ تومان/دلار = ۳,۶۶۴,۵۰۰ تومان

همانطور که می بینید، این عددها فقط برای یک روز استخراج بودند و باید هزینه های اولیه سخت افزار و استهلاک رو هم در بلندمدت لحاظ می کردید. به همین دلیل، ماینینگ یک کسب و کار با سود و زیان مشخص خودش بود و محاسبات دقیق همیشه حرف اول رو می زد.

پس از اتریوم: فرصت های جدید در دنیای ماینینگ ارزهای دیجیتال

خب، اتریوم رفت، ولی دنیای ماینینگ که تموم نشده! هنوز کلی ارز دیجیتال دیگه هستن که با مکانیسم اثبات کار (PoW) ماین می شن و می تونید با دستگاه های ماینینگتون به سراغشون برید. اصول محاسبه سودآوری برای این ارزها هم دقیقاً همون چیزیه که بالا توضیح دادیم. یعنی هش ریت، سختی شبکه، قیمت ارز، پاداش بلاک و البته هزینه های جانبی مثل برق.

حالا بیایید چندتا از این ارزهای دیجیتال رو که هنوز می شه ماین کرد، معرفی کنیم:

• اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic – ETC): این همون اتریوم قدیمی هست که تصمیم گرفت مسیر PoW خودش رو ادامه بده. خیلی از ماینرهای اتریوم بعد از Merge به سمت ETC رفتن.
• ریون کوین (Ravencoin – RVN): یک ارز دیجیتال متن باز که برای انتقال دارایی های دیجیتال طراحی شده و از PoW استفاده می کنه.
• فیرو (Firo – FIRO): این ارز روی حریم خصوصی کاربران تمرکز داره و از یک الگوریتم PoW مخصوص به خودش استفاده می کنه.
• کاسپا (Kaspa – KAS): یک ارز دیجیتال نسبتاً جدیدتر که هدفش سرعت بالا و مقیاس پذیریه و با PoW ماین میشه.
• بیت کوین (Bitcoin – BTC): البته که بیت کوین هم ماین میشه، ولی ماینینگ بیت کوین دیگه با کارت گرافیک شدنی نیست و فقط با دستگاه های ASIC فوق العاده قوی و پرهزینه امکان پذیره. این کار بیشتر برای مزارع ماینینگ بزرگ مقرون به صرفه است.
• لایت کوین (Litecoin – LTC): لایت کوین هم مثل بیت کوین از الگوریتم PoW استفاده می کنه، اما با الگوریتم متفاوتی (Scrypt) که قبلاً با GPU می شد ماینش کرد، ولی الان ASIC های مخصوص خودش رو داره.

انتخاب بهترین ارز برای ماینینگ بستگی به خیلی چیزها داره: نوع دستگاه ماینینگ شما (GPU یا ASIC)، هزینه های برق، و البته وضعیت فعلی بازار و سودآوری هر ارز. خوشبختانه، سایت های زیادی هستن که ماشین حساب های ماینینگ عمومی دارن و می تونید با وارد کردن هش ریت دستگاهتون و قیمت برق، سودآوری ارزهای مختلف رو به صورت لحظه ای ببینید.

بعد از اتریوم، هنوز ارزهای دیجیتال زیادی با مکانیسم PoW قابل استخراج هستند که برای محاسبه سودآوری آن ها باید از همان فرمول های پیشین استفاده کرد.

نکات حیاتی قبل از ورود به دنیای ماینینگ (برای هر ارز دیجیتال)

اگه قصد دارید وارد دنیای ماینینگ بشید، یا حتی اگه ماینر قدیمی هستید و دنبال ارزهای جایگزین می گردید، چندتا نکته حیاتی هست که باید حسابی بهشون توجه کنید. ماینینگ فقط روشن کردن دستگاه و وصل کردنش به برق نیست، یک استراتژی درست و حسابی می خواد:

• تحلیل بازار و نوسانات قیمت: ارزهای دیجیتال مثل یک ترن هوایی هستن! قیمت هاشون مدام بالا و پایین می ره. قبل از شروع ماینینگ هر ارزی، باید وضعیت بازارش رو بررسی کنید. آیا قیمت داره رشد می کنه؟ آیا احتمال ریزش داره؟ نوسانات می تونه سود شما رو به ضرر تبدیل کنه.
• پیش بینی تغییرات سختی شبکه: اگه یک ارز دیجیتال جدید پیدا بشه که ماینینگش سود خوبی داشته باشه، ماینرهای زیادی به سرعت سراغش می رن. این هجوم ماینرها باعث بالا رفتن ناگهانی سختی شبکه میشه و سودآوری شما رو کم می کنه. پس باید حواستون به این قضیه باشه و سعی کنید ارزهایی رو انتخاب کنید که یک ثبات نسبی دارن یا رشد ماینرهاشون قابل پیش بینیه.
• قوانین و مقررات محلی (مصرف انرژی، مجوزها و مالیات): توی هر کشوری، قوانین مربوط به ماینینگ فرق می کنه. بعضی جاها برق یارانه ای داره، بعضی جاها برق گرون تره. ممکنه نیاز به مجوز خاصی داشته باشید یا حتی ممکنه دولت از ماینینگ مالیات بگیره. قبل از هر کاری، حتماً قوانین منطقه خودتون رو بررسی کنید تا دچار مشکل نشید.
• انتخاب سخت افزار مناسب و بهینه سازی: همه کارت های گرافیک یا دستگاه های ASIC برای ماینینگ همه ارزها مناسب نیستن. باید تحقیق کنید که برای ارزی که می خواید ماین کنید، کدوم سخت افزار بهترین عملکرد و بهترین بازدهی (نسبت هش ریت به مصرف برق) رو داره. بعد از خرید هم باید سخت افزارهاتون رو بهینه کنید (مثلاً با تنظیمات اورکلاک یا آندرکلاک) تا بهترین بازدهی رو با کمترین مصرف برق داشته باشید.
• اهمیت جوامع و انجمن های ماینینگ: وارد شدن به انجمن های آنلاین ماینینگ یا گروه های تلگرامی و دیسکورد می تونه خیلی بهتون کمک کنه. اونجا می تونید از تجربیات بقیه استفاده کنید، سوالاتتون رو بپرسید، از جدیدترین اخبار باخبر بشید و حتی درباره مشکلات فنی کمک بگیرید. دانش جمعی همیشه قدرتمندتره.

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به انتهای ماجرای محاسبه ماین اتریوم. امیدوارم متوجه شده باشید که چرا دیگه نمی شه اتریوم رو با دستگاه های ماینینگ استخراج کرد و دلیل این تغییر بزرگ چی بود. اما همونطور که دیدیم، درک عوامل مؤثر بر سودآوری ماینینگ، یک دانش ارزشمند و کاربردیه که برای هر ارز دیجیتال Proof of Work دیگه ای به دردتون می خوره. اینکه چقدر هش ریت دارید، سختی شبکه چقدره، قیمت ارز چقدر بالا و پایینه و مهم تر از همه، چقدر برای برق و کارمزد استخر هزینه می کنید، همه و همه توی سودآوری شما نقش دارن.

دنیای ارزهای دیجیتال و ماینینگ همیشه در حال تغییر و تحوله. پس همیشه به روز باشید، تحقیق کنید، دانش خودتون رو بالا ببرید و با چشم باز تصمیم گیری کنید. استفاده از ابزارهای معتبر برای محاسبه سودآوری و مشورت با افراد باتجربه، می تونه مسیر شما رو هموارتر کنه. یادتون باشه، توی این دنیا، «دانستن توانایی است!»