ناکامی بن سلمان در جذب سرمایه خارجی / نیوم، کابوس تلخ ولیعهد بلندپرواز ؟

غزال زیاری: خیلی ها چشم انداز عربستان را برای شهر بیابانی نیوم، ایده ای فانتزی می دانستند. نیوم، ابرشهری که به عنوان یکی از جاه طلبانه ترین پروژه های جهان معرفی شده، دربرگیرنده طرح هایی است که بیشتر شبیه به فیلم های علمی تخیلی آینده نگر بودند.

شهر رویایی نیوم، با بهره گیری از فناوری های پیشرفته، عمدتا به عنوان خانه ربات ها طراحی شده است؛ پیست اسکی این شهر قرار بود تا در تمام طول سال با برف مصنوعی پوشیده باشد و در پارک های موضوعی نیوم، دنیای مجازی و فیزیکی در هم بیامیزند.

سال 2017، زمانی که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان برای اولین بار از این پروژه صحبت کرد، تردیدهایی مطرح شد؛ در طول این مدت جزییات کمی درباره پروژه نیوم منتشر گردید و البته در برخی گزارش ها به این نکته اشاره شد که برنامه ریزان توافق نامه هایی مبنی بر عدم افشای جزییات دقیق از این شهر رویایی را به امضا رسانده اند.

اما اخیراً تصویر دیگری از این ماجرا ترسیم شده که نشان می دهد عربستانی ها به شدت تحت فشار بلندپروازی هایشان قرار گرفته اند.

کریستین کوتس اولریشسن، از اعضای موسسه سیاست عمومی بیکر دانشگاه رایس دراین باره گفت: «زمانی که اولین اخبار درباره نیوم منتشر شد، همه چیز مثل شهری خیالی به نظر می رسید؛ اما حالا تبدیل این ذهنیت خیالی به واقعیتی روی زمین را بسیار دشوار به نظر می رسد.»

مشکل اصلی در تحقق رویای نیوم کجاست؟

مسیله اصلی در پیاده سازی رویای نیوم، هزینه هنگفت آن است. عربستان در طول این مدت برای جذب سرمایه گذاری های خارجی برای این پروژه بزرگ، به شدت تلاش کرده است ولی کارشناسان معتقدند که به این زودی ها، چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.

در زمان آغاز این پروژه، عربستانی ها برای تامین مالی پروژه روی سرمایه گذاری های خارجی حساب ویژه ای بازکرده بودند؛ اما همه چیز طبق برنامه مدنظر آن ها پیش نرفته است.

اولریشسن در این باره گفت: «در سال 2017 در ترسیم چشم اندازی برای سال 2030، فرض بر این بود که منابع مالی زیادی از طریق سرمایه گذاری خارجی تامین خواهد شد ولی این اتفاق رخ نداد.»

سرنخ های منفی در روزهای ابتدایی

در همان سال 2017، تلاش های عربستانی ها برای جذب سرمایه خارجی با موانعی روبرو شد. تنها ده روز بعد از اعلام خبر پروژه ساخت نیوم، 400 نفر از برجسته ترین و بانفوذترین شخصیت های عربستان در هتل ریتز کارلتون ریاض بازداشت شدند که این دستگیری های گسترده، نوعی پاک سازی تمام عیار بود که به بحث برانگیزترین سوژه در تاریخ مدرن پادشاهی عربستان بدل شد.

اولریشسن گفت: «در جریان این اتفاق، جمعی از نخبگان تجاری عربستان که توقع می رفت با سرمایه گذاران خارجی همکاری کنند، دستگیر شدند. سطح سرمایه گذاری خارجی عربستان (که رو به کاهش بود)، سقوط کرد و بازگرداندن آن به مسیری صعودی کار خیلی سختی بود.»

در سال 2018، با قتل «جمال خاشقجی» مخالف معروف دولت عربستان (که طبق گفته سیا احتمالاً به دستور مستقیم ولیعهد عربستان صورت گرفت) این کشور با انزوای جهانی بیشتری روبرو شد.

آندریاس کریگ، متخصص حوزه خلیج فارس موسسه مطالعات خاورمیانه کینگز کالج لندن گفت: «در آن زمان، هیچ کسی در غرب نمی خواست با عربستانی ها همکاری کند و سرمایه گذاران زیادی از این کشور خارج شدند.»

هزینه های سرسام آور

در این میان، صندوق سرمایه گذاری عمومی عربستان، سهم عمده بار مالی این پروژه را بر عهده گرفت؛ اما حالا آن ها هم نگران هزینه های سرسام آور این پروژه هستند.

طبق برآوردهای رسمی، هزینه تحقق رویای نیوم، 500 میلیارد دلار است. ولی برنامه ریزهای این پروژه، معتقدند که این رقم به طرزی غیرواقعی، کم و پایین در نظر گرفته شده و طبق برآوردهای واقعی، هزینه های پیش بینی شده این پروژه تا 1500 میلیارد دلار می رسد.

این واقعیت های مالی، حالا باعث ایجاد نگرانی های بزرگی در دولت عربستان شده و در ماه فوریه، عربستان برای کمک به تامین مالی برخی از پروژه های بزرگ بلندپروازانه اش، وام هایی را دریافت کرد.

عربستانی ها در ظاهر تاکید دارند که پروژه نیوم و تامین بودجه آن در مسیر درستی قرار دارد؛ ولی گزارش های خصوصی اخیر حکایت از آن دارد که ولیعهد این کشور در حال انجام مذاکراتی درباره جاه طلبی های برنامه چشم انداز 2030 است.

کریگ در ادامه به این نکته اشاره کرده که سوالات زیادی درباره هزینه های بیهوده در پروژه های بزرگ مطرح شده است. برنامه چشم انداز 2030 به بودجه زیادی نیاز دارد و دراین بین، ناکارآمدی های زیادی نیز به خصوص از سوی شرکت های مشاوره غربی به چشم می خورد.

اتهامات وارده به دولت عربستان

دراین بین، بحث هایی اقدامات عربستان برای باز کردن مسیر ساخت نیوم در منطقه مدنظرش مطرح شده است؛ گویا دولت عربستان برای آماده سازی منطقه ساخت نیوم که محل سکونت قبیله «الحویطات» بوده، اجازه استفاده از نیروهای مرگبار را صادر کرده و همین ماجرا پای سازمان های حقوق بشری را به عربستان باز و اتهاماتی را متوجه دولت عربستان کرد.

یکی از فعالان حقوق بشر مدعی شد که عربستان، نیوم را روی خون مردم می سازد و یادآور شد که تصمیم گیری برای ساخت نیوم بدون رضایت مردم انجام شده. همین اتهامات، ابهاماتی را در مورد نیوم به همراه داشت که آیا پشت پرده چنین پروژه آینده نگرانه ای، سرکوب وحشیانه ساکنان است؟ همین نگرانی ها باعث شد تا حداقل یک شرکت از این پروژه و قرارداد 100 میلیون دلاری اش کناره گیری کند.

مسیری که متوقف نشده

باوجود تمام این صحبت ها، عربستان با پیشبرد پروژه The Line که یکی از مهم ترین بخش های نیوم است، از تلاش برای تحقق رویاهایش دست نکشیده و طبق گفته مدیران، تعداد افراد شاغل در این پروژه، در سال گذشته دو برابر شده است. تصاویر ماهواره ای نیز از پیشروی ساخت وساز در سایت خبر می دهند.

اما هنوز ابهامات زیادی مطرح است؛ بلومبرگ به این نکته اشاره کرده که عربستان برآوردها را از تعداد افرادی که قرار است تا سال 2030 در نیوم زندگی کنند، کاهش داده است.

اولریشسن هم اعلام کرده که با تاخیر در پیشروی پروژه، بسیاری از اهداف دستخوش تغییراتی شده اند و در شرایطی که دولت عربستان نگرانی های زیادی دارد، همچنان باید برای جذب سرمایه های خارجی تمام تلاشش را به کار بگیرد.

کریگ معتقد است که با این وجود، چشم انداز عربستانی ها نسبت به آینده مثبت است: «اصل نیوم براساس سطوحی از سرمایه گذاری خارجی ساخته شده است و حالا بعید به نظر می رسد که محقق شود؛ دراین بین، رقابت بین رقبای منطقه ای عربستان، مثل دبی و ابوظبی حسابی داغ شده است. چینی ها در برخی پروژه ها سرمایه گذاری کرده اند؛ ولی این با آنچه در برنامه ریزی ها در نظر گرفته شده بود، فاصله زیادی دارد و جای کمبود سرمایه گذاری خارجی در عربستان برای تامین مالی این پروژه عظیم کاملاً حس می شود.»

دراین بین، نمایندگان Neom حاضر به پاسخگویی و ارایه اطلاعات دقیق درباره روند پیشروی پروژه نیستند.

منبع: businessinsider

54321