مهریه تا چند تا سکه قابل وصول است

مهریه تا هر چند سکه ای که در عقدنامه تعیین شده باشد، برای زن قابل مطالبه است و مرد متعهد به پرداخت تمام آن است. اما در بحث «ضمانت اجرایی» مهریه، یعنی اقداماتی مثل توقیف اموال و حکم جلب، قانون تفاوت هایی قائل شده است؛ مثلاً امکان حبس یا توقیف اموال در ابتدا، تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی فراهم است. این یعنی مهریه بیش از این مقدار هم حق زن است، ولی مسیر وصول آن کمی فرق می کند.

خب، بیاین رک و راست بریم سر اصل مطلب. مهریه یکی از اون موضوعاتیه که وقتی اسمش میاد، کلی سوال و ابهام تو ذهن آدم شکل می گیره. از وقتی که بحث های قانونی جدید و شایعاتی مثل «فقط ۱۴ سکه مهریه قابل اجراست» داغ شده، خیلی ها واقعاً نمی دونن که بالاخره داستان چیه. اگه شما هم دنبال یه راهنمای جامع و البته به زبان خودمونی هستید که بفهمید ته تهش مهریه تا چند تا سکه قابل وصوله و اصلاً این عدد و رقم ها از کجا اومدن، جای درستی اومدید. ما اینجا سعی می کنیم با زبانی ساده، اما کاملاً دقیق و بر اساس آخرین قوانین سال ۱۴۰۴، پرده از ابهامات برداریم و به همه سوالاتتون جواب بدیم.

مهریه چیه و از کجا اومده؟ مبانی و انواعش رو بشناسیم

اول از همه، لازمه بدونیم مهریه اصلاً یعنی چی. مهریه یه حق مالیه که با جاری شدن صیغه عقد (چه دائم چه موقت)، به طور کامل به زن تعلق می گیره. یعنی چی؟ یعنی همون لحظه که بله رو می گید، مهریه میشه دین مرد و حق مسلم زن، حتی اگه اصلاً بحث طلاق یا جدایی در میون نباشه. این حق تو قانون مدنی ما حسابی روش تاکید شده.

انواع مهریه: مهرالمسمی، مهرالمثل، مهرالمتعه

شاید براتون جالب باشه که مهریه فقط یه نوع نیست، سه تا مدل اصلی داره که البته بیشتر مواقع ما با «مهرالمسمی» سروکار داریم:

• مهرالمسمی: این همون مهریه ایه که توی عقدنامه قید میشه. مثلاً ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی، ۱۰۰۰ مثقال طلا، یه خونه یا هر چیز دیگه ای که زوجین با هم توافق می کنن. بیشتر مهریه ها از همین نوع هستن.
• مهرالمثل: فکر کنید یه وقت هایی تو عقد مهریه رو مشخص نمی کنن، یا مثلاً عقد باطل میشه ولی نزدیکی انجام شده. در این شرایط، دادگاه بر اساس موقعیت اجتماعی، شأن و تحصیلات زن، و البته عرف و رسوم خانوادگی، یه مبلغ یا مال رو به عنوان مهریه تعیین می کنه.
• مهرالمتعه: این نوع مهریه وقتی پیش میاد که مهریه تو عقد تعیین نشده باشه و مرد قبل از اینکه نزدیکی اتفاق بیفته، زن رو طلاق بده. اینجا هم دادگاه با توجه به وضعیت مالی مرد، یه مبلغی رو به عنوان مهریه به زن اختصاص میده.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: فرقشون تو چیه؟

این دو تا واژه هم خیلی مهم اند و باید فرقشون رو بدونیم چون کلی تو بحث مطالبه مهریه تاثیر دارن:

1. مهریه عندالمطالبه: همون طور که از اسمش پیداست، زن هر وقت دلش بخواد می تونه مهریه ش رو از مرد طلب کنه. مرد هم موظفه که پرداختش کنه، مگر اینکه بتونه تو دادگاه ثابت کنه که واقعاً توان مالی نداره (یعنی اعسار بده). اکثر مهریه ها از همین نوع هستن.
2. مهریه عندالاستطاعه: اینجا داستان فرق می کنه. زن فقط وقتی می تونه مهریه ش رو مطالبه کنه که بتونه ثابت کنه مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه رو داره. یعنی بار اثبات توانایی مالی مرد، به دوش زن میفته. این نوع مهریه کمتر رایجه و معمولاً با توافق طرفین تو عقدنامه ذکر میشه.

حالا که با کلیات مهریه و انواعش آشنا شدیم، بریم سراغ بخش هیجان انگیزتر و اون سوال اصلی که خیلی ها رو درگیر کرده: بالاخره این مهریه رو تا چند تا سکه میشه گرفت؟

سقف قابل وصول مهریه و ضمانت های اجرایی: قانون ۱۴۰۴ چی میگه؟

خب، رسیدیم به جایی که خیلی ها رو گیج کرده. اجازه بدید از همین اول آب پاکی رو بریزم رو دستتون: مهریه محدودیتی نداره و مرد به پرداخت تمام اونچه که تو عقدنامه اومده، متعهد و مدیونه. یعنی اگه مهریه یه زن ۵۰۰ سکه باشه، حقش ۵۰۰ سکه هست و مرد باید اون رو بپردازه.

نکته کلیدی اینجاست: فرق بین میزان مهریه و ضمانت اجرای قانونی مهریه رو باید دقیقاً بفهمیم. مهریه هر چقدر باشه، مرد بدهکاره. اما روش های قانونی برای گرفتن این مهریه، به خصوص وقتی پای حکم جلب و حبس در میون میاد، یه سقف داره.

داستان ۱۱۰ سکه چیه؟ ضمانت اجرا تا این سقفه!

این همون چیزیه که ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ (که الان هم ملاکه) میگه. این ماده میاد میگه اگه مهریه زن تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادلش) باشه، زن می تونه برای توقیف اموال مرد و حتی اگه مرد مال و اموالی برای پرداخت نداشت و اعسار اون هم تو دادگاه ثابت نشد، برای گرفتن حکم جلب مرد اقدام کنه. یعنی چی؟ یعنی تا این سقف، قانون حسابی پشت زن هست و ضمانت های اجرایی قوی ای برای مطالبه مهریه وجود داره. حتی تا چند سال پیش، امکان حبس مرد بابت مهریه تا همین سقف ۱۱۰ سکه وجود داشت.

مهریه بالای ۱۱۰ سکه چه سرنوشتی داره؟

اگه مهریه یه زن بیشتر از ۱۱۰ سکه باشه، مثلاً ۲۰۰ سکه، اون ۱۱۰ سکه اول دقیقاً مثل همون چیزیه که گفتیم، یعنی می تونه شامل حکم جلب و توقیف اموال بشه (البته با رویه های جدیدی که در ادامه میگیم). اما برای اون ۹۰ سکه اضافی (مازاد بر ۱۱۰ سکه)، داستان فرق می کنه. زن همچنان حق مطالبه این ۹۰ سکه رو داره و مرد به پرداختش مدیونه. اما دیگه برای این بخش از مهریه، خبری از حکم جلب و حبس نیست. وصول این قسمت از مهریه فقط در صورتی ممکنه که زن بتونه ثابت کنه مرد توانایی مالی پرداختش رو داره. در این حالت، معمولاً دادگاه حکم به تقسیط مهریه میده و مرد باید اون رو به صورت قسطی پرداخت کنه.

پس خلاصه اینکه، مهریه هر چقدر که باشه، حق زنه و مرد باید بپردازه. اما تو مراحل قانونی و فشار آوردن برای گرفتن مهریه، قانون تا ۱۱۰ سکه یه جور عمل می کنه و برای مازاد بر اون، یه جور دیگه.

حکم جلب و حبس مهریه در رویه های قضایی جدید (سال ۱۴۰۴): پایانی بر زندان؟

شاید شنیده باشید که دیگه بابت مهریه کسی رو زندانی نمی کنن. این خبر تا حد زیادی درسته، اما نه به اون معنا که کلاً حبس مهریه منتفی شده. اینجا باید وارد جزئیات «حبس زدایی» بشیم.

تغییر رویکرد قضایی: اعسار، راه نجات از حبس

هدف اصلی قوه قضائیه، کاهش تعداد زندانیان، به خصوص در جرائم مالیه. به خاطر همین، رویه های جدیدی در مورد حبس مهریه اتخاذ شده که بر اساس ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالیه. طبق این رویه، اگه مردی بعد از مطالبه مهریه، درخواست اعسار (یعنی ناتوانی مالی) بده، دادگاه اولویت رو به رسیدگی به این درخواست میده.

اگه دادگاه اعسار مرد رو قبول کنه و ثابت بشه که واقعاً توانایی پرداخت مهریه به صورت یکجا رو نداره، دیگه حکم جلب و حبس برای اون مرد صادر نمیشه. در عوض، دادگاه حکم به تقسیط مهریه میده. این تقسیط معمولاً به صورت یه پیش پرداخت (که بستگی به توانایی مالی مرد داره) و اقساط ماهانه یا سالانه تعیین میشه. اگه مرد اقساط رو مرتب پرداخت کنه، دیگه هیچ نگرانی بابت حکم جلب یا حبس وجود نداره.

پس به زبان ساده: الان دیگه اون طور نیست که زن بتونه مستقیم حکم جلب مهریه رو بگیره و مرد رو بندازه زندان. مرد فرصت داره که اعسار خودش رو ثابت کنه و مهریه رو قسطی بپردازه. حبس فقط در صورتی ممکنه که مرد توانایی مالی داشته باشه و از پرداخت یا اقساط سرباز بزنه.

شایعات ۱۴ سکه: حقیقت چیست؟

اینجا هم باید یه سوءتفاهم بزرگ رو برطرف کنیم. تو این سال ها، خیلی شنیدیم که میگن قانون جدید، سقف مهریه رو به ۱۴ سکه کاهش داده یا فقط ۱۴ سکه قابل حَبس کردنه. این حرف تا این لحظه (سال ۱۴۰۴) اصلاً صحت قانونی نداره و هیچ قانونی با این مضمون تصویب نشده!

ماجرا از این قراره که طرح هایی در مجلس برای کاهش سقف ضمانت اجرای مهریه به ۱۴ سکه پیشنهاد شده و در دست بررسیه. این طرح ها با هدف کاهش زندانیان مهریه و تسهیل ازدواج مطرح میشن، اما هنوز به قانون تبدیل نشدن و لازم الاجرا نیستن.

عدد ۱۴ سکه ممکنه در مورد معافیت از حق الثبت مهریه در دفاتر اسناد رسمی مطرح شده باشه (که اون هم قوانینی داره)؛ یعنی اگه مهریه تا ۱۴ سکه باشه، ممکنه از پرداخت حق الثبت معاف بشه. اما این موضوع هیچ ربطی به سقف مطالبه مهریه یا ضمانت اجرای حبس نداره. همچنان، ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده با سقف ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرایی ملاکه.

پس اگه جایی شنیدید که میگن فقط ۱۴ سکه رو میشه گرفت یا بیشتر از ۱۴ سکه دیگه ارزشی نداره، بدونید که این حرف فعلاً پایه و اساس قانونی نداره و صرفاً یه شایعه یا طرح در دست بررسیه.

گام به گام: روش های قانونی مطالبه مهریه

حالا که میدونیم مهریه چقدر قابل وصوله، باید ببینیم اصلاً چجوری میشه برای گرفتنش اقدام کرد. دو مسیر اصلی برای مطالبه مهریه وجود داره: از طریق اجرای ثبت و از طریق دادگاه خانواده.

۱. مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت (سند رسمی ازدواج)

این روش برای خانم هایی که سند ازدواجشون رسمیه، معمولاً سریع تر و ساده تره. مراحلش هم اینطوریه:

1. مراجعه به دفترخانه: اول از همه باید به همون دفترخونه ای که عقدتون رو ثبت کرده، مراجعه کنید.
2. درخواست صدور اجراییه: اونجا یه تقاضای صدور اجراییه برای مهریه تون رو پر می کنید.
3. ابلاغ به زوج: دفترخونه این اجراییه رو به شوهرتون ابلاغ می کنه و بهش مهلت میده تا مهریه رو پرداخت کنه.
4. معرفی اموال و توقیف: اگه مرد تو مهلت مقرر پرداخت نکرد، شما می تونید اموال و دارایی هایش رو به اداره ثبت معرفی کنید تا توقیف بشن. این اموال می تونه شامل حساب های بانکی، حقوق (حدود یک چهارم یا یک سوم)، خودرو، سهام و … باشه. البته حواستون باشه که بعضی از اموال جزء مستثنیات دین هستن و قابل توقیف نیستن (در ادامه بیشتر توضیح میدیم).

مزیت این روش: معمولاً سرعتش بیشتره و نیاز به طی مراحل پیچیده دادگاه نداره، مگر اینکه مرد مال و اموالی نداشته باشه یا اعسار بده که اون وقت پرونده به دادگاه میره.

۲. مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده (سند غیررسمی یا دعاوی پیچیده)

اگه سند ازدواجتون رسمی نیست، یا اگه از طریق اجرای ثبت به نتیجه نرسیدید (مثلاً مرد اعسار داده یا اموالی برای توقیف پیدا نشده)، باید از طریق دادگاه خانواده اقدام کنید. مراحلش به این صورته:

1. تقدیم دادخواست: باید یه دادخواست مطالبه مهریه رو به دادگاه خانواده تقدیم کنید. تو این دادخواست میزان مهریه و درخواستتون رو دقیقاً مشخص می کنید.
2. رسیدگی دادگاه: دادگاه به پرونده رسیدگی می کنه و جلساتی رو برای بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات طرفین برگزار می کنه.
3. صدور حکم: اگه حق با زن باشه، دادگاه حکم به پرداخت مهریه میده.
4. اجرای حکم: بعد از صدور حکم قطعی، زن می تونه برای اجرای حکم و توقیف اموال مرد اقدام کنه. اینجاست که دوباره بحث ۱۱۰ سکه و اعسار پیش میاد.

نحوه توقیف اموال و دارایی های مرد برای مهریه

چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، اگه مرد مهریه رو پرداخت نکنه، شما می تونید اموالش رو توقیف کنید. این اموال میتونه شامل:

• حساب های بانکی و سپرده ها
• حقوق ماهیانه (معمولاً یک چهارم در زمان تأهل و یک سوم پس از طلاق، تا زمانی که همسر دیگری اختیار نکرده)
• خودرو، ملک، سهام شرکت ها
• درآمدهای حاصل از کسب وکار

برای این کار، زن باید اموال مرد رو شناسایی و به اداره ثبت یا دادگاه معرفی کنه. البته این فرآیند ممکنه کمی زمان بر باشه و بهتره از کمک یه وکیل متخصص استفاده بشه.

نحوه محاسبه مهریه وجه رایج بر اساس شاخص تورم

اگه مهریه به جای سکه، مبلغ مشخصی از پول رایج (مثلاً ۱۰ میلیون تومان) تعیین شده باشه، این مبلغ بر اساس شاخص تورم سالانه که توسط بانک مرکزی اعلام میشه، به نرخ روز محاسبه و پرداخت میشه. این یعنی ارزش مهریه با گذشت زمان، حفظ میشه و تورم باعث نمیشه که پول بی ارزش بشه. این قانون تو تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی اومده.

راهکارهای قانونی مرد در قبال مطالبه مهریه

حالا که از حق و حقوق زن صحبت کردیم، بد نیست به این هم اشاره کنیم که مردها هم در قبال مطالبه مهریه، راهکارهای قانونی خودشون رو دارن تا فشار زیادی بهشون نیاد.

دادخواست اعسار از پرداخت مهریه: ناتوانی مالی چطور اثبات میشه؟

مهم ترین راهکار قانونی برای مردی که توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه رو نداره، ارائه دادخواست اعسار به دادگاهه. «اعسار» یعنی ناتوانی مالی. وقتی مردی این دادخواست رو میده، داره به دادگاه میگه که واقعاً توانایی پرداخت مهریه رو به صورت یکجا نداره.

شرایط و مدارک لازم برای اثبات اعسار:

1. لیست اموال: مرد باید یه لیست کامل از تمام اموال و دارایی های خودش (چه منقول و چه غیرمنقول) ارائه بده.
2. مدارک مالی: ارائه فیش حقوقی، مدارک درآمدی، لیست بدهی ها و هر سند دیگری که وضعیت مالی مرد رو نشون بده.
3. شهادت شهود: طبق ماده ۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مرد باید حداقل دو نفر شاهد (که از وضعیت مالی اون مطلع هستن) رو به دادگاه معرفی کنه تا شهادت بدن که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه رو نداره.

اگه دادگاه اعسار مرد رو قبول کنه، حکم به تقسیط مهریه میده. یعنی مرد رو ملزم می کنه که مهریه رو به صورت اقساط (مثلاً یه پیش قسط و ماهیانه یا سالانه تعدادی سکه) پرداخت کنه. این تقسیط بر اساس توانایی مالی مرد تعیین میشه و هدفش جلوگیری از حبس های ناعادلانه است.

مفهوم مستثنیات دین: چه اموالی قابل توقیف نیستن؟

یه نکته خیلی مهم دیگه برای مردها، بحث «مستثنیات دین» هست. این یعنی یه سری از اموال، طبق قانون، از شمول توقیف برای بدهی (مثل مهریه) خارج هستن و زن نمی تونه اون ها رو توقیف کنه. این قانون برای اینه که مرد بعد از پرداخت بدهی، کاملاً بی چیز نشه و بتونه به زندگی عادی خودش ادامه بده.
این اموال شامل:

• خانه مسکونی که در شأن بدهکار و خانواده اش باشه و محل سکونت دائمی اون ها باشه.
• اثاثیه و لوازم ضروری زندگی.
• ابزار و وسایل کار و کسب مرد (تا حدی که برای امرار معاش ضروریه).
• نصف حقوق بازنشستگی یا وظیفه در زمان تأهل (در صورت عدم طلاق).

پس حتی اگه مرد بدهکار مهریه باشه، این اموال جزء خط قرمزهای قانونی هستن و زن نمی تونه اون ها رو توقیف کنه.

نکات تکمیلی و شفاف سازی برخی ابهامات

حالا که تقریبا همه جوانب مهریه رو بررسی کردیم، بیاید به چند تا نکته مهم دیگه هم اشاره کنیم که شاید براتون سوال باشن.

حق ثبت مهریه و معافیت های احتمالی

شاید براتون سوال باشه که این مالیات مهریه چیه که گاهی میگن. این در واقع همون حق الثبت مهریه هست که موقع ثبت رسمی ازدواج در دفاتر اسناد رسمی، بابت مهریه تعیین شده پرداخت میشه. این مبلغ برای مهریه های با میزان بالا، می تونه قابل توجه باشه.

در مورد معافیت ها، طرح هایی مطرح شده که اگه مهریه تا سقف ۱۴ سکه تعیین بشه، از پرداخت این حق الثبت معاف خواهد بود. البته این طرح هم هنوز قطعیت قانونی پیدا نکرده و ممکنه در آینده تصویب بشه. هدف از این نوع معافیت ها، تشویق زوجین به تعیین مهریه های متعارف تر و البته کاهش هزینه های ابتدایی ازدواجه.

آیا خیانت زن باعث عدم تعلق مهریه می شود؟

این یکی از رایج ترین سوءتفاهم هاست که باید کاملاً شفاف بشه: خیر! مهریه یک حق قطعی و مستقل برای زن محسوب میشه که به محض جاری شدن عقد نکاح، به او تعلق می گیره. بنابراین، حتی اگر زن مرتکب خیانت یا هر گناه دیگری بشه، این موضوع هیچ تاثیری بر حق مطالبه مهریه اون نداره و مرد همچنان موظف به پرداخت مهریه است. مسائل اخلاقی یا کیفری زن، با حق مالی او که مهریه است، از نظر قانونی جدا هستند.

تاثیر مهریه در انواع طلاق

نوع طلاق هم می تونه در نحوه و زمان پرداخت مهریه تاثیرگذار باشه:

• طلاق از سوی مرد: اگه مرد بخواد زن رو طلاق بده، باید تمام مهریه (حتی اگه ۱۰۰۰ سکه باشه) رو پرداخت کنه. البته با رویه های اعسار، باز هم امکان تقسیط وجود داره، اما مرد به اصل دین مهریه محکومه.
• طلاق از سوی زن: اگه زن درخواست طلاق بده، باز هم حق مهریه محفوظه. اما اگه طلاق به دلیل عسر و حرج زن (سختی و مشقت در زندگی) باشه، دادگاه به درخواست زن و اثبات عسر و حرج، حکم طلاق رو صادر می کنه و مرد موظف به پرداخت مهریه است (که ممکنه تقسیط بشه).
• طلاق توافقی: در این نوع طلاق، زن و مرد بر سر همه چیز از جمله مهریه با هم توافق می کنن. ممکنه زن بخشی از مهریه ش رو ببخشه یا به صورت اقساطی بپذیره. اینجا همه چیز به توافق طرفین بستگی داره.
• طلاق خلع: این نوع طلاق وقتی پیش میاد که زن به قدری از شوهرش تنفر داره که حاضره تمام یا قسمتی از مهریه ش رو ببخشه تا طلاق بگیره.

مهریه در عقد موقت (صیغه)

برخلاف نفقه که در عقد موقت معمولاً به زن تعلق نمی گیره (مگر اینکه شرط شده باشه)، مهریه در عقد موقت حتماً باید تعیین بشه و اگه تعیین نشه، عقد باطله! بنابراین، زن در عقد موقت هم حق مهریه داره و می تونه اون رو مطالبه کنه. این هم یکی از تفاوت های اصلی عقد دائم و موقته.

نقش وکیل متخصص در پرونده های مهریه

همون طور که دیدید، قوانین مربوط به مهریه پیچیدگی های خاص خودش رو داره و هر پرونده ای، جزئیات منحصر به فردی داره. برای اینکه هم زن و هم مرد بتونن از حقوق قانونی خودشون به بهترین شکل دفاع کنن و دچار اشتباهات حقوقی نشن، مشاوره و کمک گرفتن از یه وکیل متخصص خانواده یا مهریه خیلی مهمه. یه وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه، مدارک لازم رو جمع آوری کنه، دادخواست های صحیح رو تنظیم کنه و تو مراحل دادگاه ازتون حمایت کنه.

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به انتهای بحث شیرین مهریه! اگه بخوایم یه جمع بندی کلی از همه چیز داشته باشیم، می تونیم بگیم که:

مهریه تا هر چند سکه ای که تو عقدنامه اومده، حق قطعی و قانونی زن هست و مرد باید تمامش رو پرداخت کنه. قانون، سقف ۱۱۰ سکه رو برای «ضمانت اجرای» مهریه (یعنی امکان توقیف اموال و حکم جلب در مراحل اولیه) در نظر گرفته و برای مازاد بر این مقدار، زن همچنان حق مطالبه داره اما وصولش مشروط به اثبات توانایی مالی مرده و معمولاً به صورت اقساطی. نکته مهم دیگه اینه که رویه های قضایی جدید، به خصوص در سال ۱۴۰۴، بیشتر به سمت «حبس زدایی» پیش میره و مرد با دادن درخواست اعسار و تقسیط مهریه، از حبس بابت مهریه مصون میمونه. شایعات مربوط به ۱۴ سکه برای سقف حبس مهریه هم تا این لحظه، پایه و اساس قانونی نداره و صحت نداره.

امیدواریم این مقاله تونسته باشه ابهامات شما رو در مورد اینکه مهریه تا چند تا سکه قابل وصول است، برطرف کنه. یادمون باشه، آگاهی از قوانین، بهترین ابزار برای حفظ حقوقمون و گرفتن تصمیم های درسته. پس قبل از هر اقدامی، حتماً اطلاعاتتون رو کامل کنید و اگه لازم شد، از مشاوره های تخصصی حقوقی استفاده کنید.