مشکل اصلی انیمیشن های ایرانی این است

آفتاب نیوز :

فیلم سینمایی «بچه زرنگ» به کارگردانی مشترک بهنود نکویی، هادی محمدیان و محمدجواد جنتی، در چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و در آن سال از هیات داوران سیمرغ بلورین گرفت. گروه هنر پویا که بچه زرنگ را تولید کرد، پیش از این با انیمیشین های فیل شاه و شاهزاده روم در جشنواره فجر حضور داشت. انیمیشن بچه زرنگ به تازگی توانست عنوان بهترین رویداد جشن هنر انقلاب را به دست بیاورد. حامد جعفری، تهیه کننده، که این اثر سینمایی اش با بیش از 62 میلیارد تومان در گیشه هم فروش قابل توجهی داشت در گفتگو با همشهری از بچه زرنگ می گوید و اینکه چرا به عنوان رویداد بزرگ جشن هنر انقلاب برگزیده شده است. در این انیمیشین بازیگران شناخته شده ای، چون هومن حاج عبداللهی، تورج نصر، هدایت هاشمی، میرطاهر مظلومی و… دوبله شخصیت ها را برعهده داشتند.

بچه زرنگ به عنوان یک رویداد بزرگ در جشن هنر انقلاب انتخاب و معرفی شد. به نظر شما در حوزه انیمیشن ویژگی های بارز هنر انقلاب چه می تواند باشد؟

بهترین انیمیشن در ساحت هنر انقلاب از نگاه من، اثری است که هم در چارچوب فکری و آرمانی مردم کشورمان قرار داشته و هم توانسته باشد بر مخاطبان خود تاثیر عمیقی بگذارد. یعنی من 2 عنصر، وجود نگاه آرمانی براساس الگو های ایرانی-اسلامی در یک اثر و جذابیت برای جذب مخاطب را مهم ترین ویژگی های این حوزه می دانم و اینطور فکر می کنم که لازم است خالقان یک اثر (که در هنر-صنعت انیمیشن همان کمپانی و استودیو سازنده آن است) هم نگاه درستی به چارچوب های فکری و آرمانی کشور داشته باشند و آن را در اثر خود نشان دهند و هم اثرشان را هنرمندانه خلق کنند تا امکان تاثیرگذاری جدی بر مخاطب را پیدا کند. من با این توصیف همه آثاری را که مشتمل بر محتوای خوب ایرانی-اسلامی (از قبیل قصه های بزرگان ملی-دینی، مفاهیم بدیع و قصه ها و مثل های فرهنگ عامه، قصه های بوستان و گلستان، قصه های قرآنی، قصه های مرتبط با قهرمانان کشور در دفاع مقدس و انقلاب و …) بوده و هنرمندانه و جذاب ساخته شده باشند، حایز ویژگی های هنر انقلاب می دانم. به بیان دیگر وجود محتوای خوب در آثاری از این دست، شرط لازم و جذابیت در آنها، شرط کافی است.

این حوزه (انیمیشن) ارتباط مستقیم با کودکان و نوجوان دارد، چگونه می توان یک کار انقلابی را که بدون شعارزدگی باشد در انیمیشن های ایرانی خلق کرد؟

آثار شعارزده در جذب مخاطب موفق نخواهند بود، به خصوص در حوزه کودکان و نوجوانان، چرا که با دسترسی هایی که امروز کودکان و نوجوانان عزیزمان در جای جای کشور دارند، فکر می کنم این گروه از مخاطبان کار های شعاری و کم کیفیت را خیلی زودتر و صریح تر از بقیه اقشار جامعه پس خواهند زد؛ لذا از نگاه من آثار شعارزده وکم کیفیت را که از جذب مخاطب عاجرند نباید اساسا به عنوان یک اثر هنری یا انقلابی درنظر گرفت. شما ببینید اثر بچه زرنگ که به عنوان یک اثر برگزیده شناخته می شود دقیقا واجد چه ویژگی هایی است. این اثر، یک اثر باکیفیت سینمایی است که هم در محتوای ارایه شده دربرگیرنده مفاهیم عمیق مبتنی بر فرهنگ ایرانی-اسلامی مردم کشور است و هم در فرم و کیفیت تصویر توانسته اثری جذاب ارایه کند که قابلیت رقابت با آثار مشابه خارجی را دارد. در نهایت یک اثر با این ویژگی ها توانسته است با جذب 2 میلیون مخاطب در سینما ها در جایگاه سومین فیلم پرمخاطب سال بایستد یعنی هر دو مولفه محتوای خوب و جذابیت برای جذب مخاطب را در خود داشته است و توانسته اثرگذاری فرهنگی هنری ویژه ای نیز بر گروه مخاطب داشته باشد.

در حوزه انیمیشن از نگاه یک هنر انقلابی چه کمبود هایی وجود دارد و چگونه می توان درصدد رفع آن برآمد؟

انیمیشن در همه جای دنیا به عنوان یک صنعت فناورانه و دانش پایه شناخته می شود و بر همین اساس بخش زیادی از بار فرآیند ساخت یک انیمیشن را، ابزار های تکنولوژیک به دوش می کشند، بر این اساس برداشت من این است که بخشی از کمبود های ما ناظر به زیرساخت هاست، یعنی ابزار هایی که فرآیند های ساخت یک انیمیشن باکیفیت را تسهیل و تسریع می کند. بخش دیگری از کمبود ها به منابع انسانی بر می گردد. جالب است که همین جا به این نکته هم اشاره کنم که تعداد کشور هایی که توان ساخت انیمیشن سینمایی دارند، در دنیا خیلی زیاد نیست و این کاملا به منابع انسانی در کشور بر می گردد، یعنی اگر ابزار کار فناورانه مورد نیاز به کیفیت لازم و به وفور در اختیار باشد، ولی کسی برای بهره برداری از آن موجود نباشد، عملا فرآیند ساخت پیش نخواهد رفت. از این رو آموزش و تربیت منابع انسانی مورد نیاز یکی از کمبود های جدی کشور است که باید بار رفع آن را دانشگاه ها، هنرستان ها و آموزشگاه ها به دوش بکشند تا بعد اشخاص آموزش دیده امکان کارآموزی و کار کردن در استودیو ها و کمپانی های انیمیشن را به دست آورند. کمبود سوم که از نگاه من جدی ترین کمبود این صنعت محسوب می شود، کمبود در حوزه قصه پردازی و روایت است، یعنی من فکر می کنم که آنقدر که استودیو های ایرانی برای رشد کیفیت در فرم و رسیدن به کیفیت مشابه آثار خارجی سرمایه گذاری داشته اند، متاسفانه در محتوا و روایت سرمایه گذاری نکرده اند و امروز کمبود در این بخش به وضوح در آثاری که ساخته می شود قابل مشاهده است.

بچه زرنگ توانسته جزو انیمیشن های جذاب برای کودکانی باشد که امروزه در دنیای بهترین انیمیشن ها زندگی می کنند. این جذابیت به نظر می رسد به این دلیل است که با توجه به مضمون قصه مستقیم گویی نداشته است. در دنیای رقابت انیمیشن ها چطور می توان یک انیمیشن ایرانی جذاب تولید کرد؟

همانطور که پیش تر هم به آن اشاره کردم 2عنصر جذابیت بصری و کیفیت محتوا و روایت آثار در جذب مخاطب، اثرگذارند، یعنی آن چیزی که باعث می شود که اثر بچه زرنگ در اکران موفق به جذب2 میلیون مخاطب در سینما های سراسر کشور بشود و این اثر را در بین همه آثار کمدی روز سینما در جایگاه سومین فیلم پرمخاطب سال قرار دهد به نظرم هم توجه به مضامینی است که در چارچوب فرهنگ ایرانی-اسلامی مخاطبان جای دارد و هم نحوه روایت این اثر است که این محتوا را توانسته به نحوی هنرمندانه و کم اشکال تر (نسبت به آثار قبلی گروه هنر پویا یعنی شاهزاده روم و فیل شاه) برای مخاطب روایت کرده و قصه گویی کند و هم در کیفیت، به یک استاندارد قابل قبولی برای مخاطب رسیده است که وقتی مخاطب این اثر را با آثار مشابه خارجی مقایسه می کند، احساس نمی کند که تفاوت قابل توجهی در کیفیت تصویر وجود دارد. یکی از مهم ترین اتفاقاتی که مجموعه هنرپویا خود را در این سال ها به آن ملزم می دانسته، بهبود کیفیت آثار و اعمال بازخورد مخاطبان هر اثر در اثر بعدی است. جالب است بدانید ما وقتی با کمک یک گروه از دانشگاه علامه طباطبایی، نظرسنجی کردیم و بازخورد مخاطبان فیل شاه را نسبت به این اثر به دست آوردیم، ماکت اولیه اثر بچه زرنگ (استوری ریل) هم تقریبا آماده و فرآیند ساخت اثر آغاز شده بود، اما هنر پویا به احترام مخاطب و برای اعمال نظرات آن ها کل پروژه ساخت بچه زرنگ را متوقف کرد و با ترمیم تیم و اعمال اصلاحات جدی در روایت اثر، توانست اثر کم اشکال تری را به مخاطبان خود عرضه کند. همین موضوع به نظرم در افزایش مخاطبان این اثر تاثیر جدی داشته است.

کار بعدی خود را شروع کرده اید و برنامه ای برای تولید انیمیشن برای امسال دارید؟

هنر پویا یک کمپانی انیمیشن سازی پیشرو در کشور است که با تکیه بر تجربیاتی که کسب کرده و کمک گرفتن از تجربیات کمپانی های بزرگ و الگو در دنیا، چرخه ساخت آثار خود را پیگیری می کند و همین امر هم باعث شده در بین حدود سی و چند اثر انیمیشنی که تاکنون در سینمای ایران اکران شده اند، تنها 3 اثر بیش از یک میلیون مخاطب جذب سینما ها کرده اند و هر سه این آثار یعنی شاهزاده روم (با بیش از یک میلیون مخاطب) فیل شاه (با بیش از یک میلیون و 200 هزار مخاطب) و بچه زرنگ (با 2 میلیون مخاطب) متعلق به استودیو هنر پویاست. ما براساس برنامه ریزی های، ساخت آثار بعدی خود را نیز از مدتی قبل آغاز کرده ایم و این مسیر را هم به نحوی ادامه می دهیم تا با وجود آن که ساخت هر انیمیشن سینمایی بین 4 تا 5 سال طول می کشد، اما بتوانیم به امید خدا طی چند سال آتی هر سال حداقل یک اثر برای اکران در سینما ها داشته باشیم.

آیا انیمیشن های ایرانی با توجه به تولیدات چند سال اخیر و موفقیت آن ها در گیشه و جذب مخاطب می تواند با انیمیشن های خارجی رقابت کند؟

به نظرم به لحاظ فرم، انیمیشن هایی که در سال های اخیر ساخته شده اند از استانداری برخوردارند که در رقابت بصری با آثار خارجی، اختلاف کیفیت فاحشی به چشم مخاطب نخواهد آمد و همین امر یعنی زمینه رقابت با آثار خارجی برای انیمیشن های ایرانی وجود دارد، اما مانعی که در این مسیر کار را کمی سخت کرده و به نظرم مسیله اصلی هم محسوب می شود، بحث قصه پردازی و روایت و کارگردانی آثار است که متاسفانه در این بخش، همچنان ضعف بسیاری مشاهده می شود. برداشت من این است که آن چیزی که می تواند زمینه موفقیت آثار در بازار های خارجی را تا حد خوبی بهبود بخشد، حل معضل ضعف در فیلمنامه، قصه گویی، روایت و کارگردانی است.

چه کاستی هایی در فرآیند تولید و اکران وجود دارد. آیا این کاستی در داستان های انیمیشن ایرانی است؛ موضوعی که خیلی به آن اشاره می شود.

به نظرم چیزی که به عنوان یک ضعف در فرآیند اکران آثار انیمیشن باید مورد توجه ویژه قرار گیرد، بی توجهی به آثار سینمای انیمیشن از نگاه سینماداران است، یعنی شما ملاحظه می کنید که همواره آثار کودک و نوجوان برای گرفتن سیانس های مطلوب از سینماداران با مشکل جدی مواجه هستند. نگاهی در فضای سینماداری کشور حاکم است که می گوید انیمیشن و فیلم کودک، فیلم های صبح تا ظهر سینما و بعدازظهر ها مخصوص فیلم های کمدی و اجتماعی است، درصورتی که انیمیشن ها و آثار کودک عموما آثار خانوادگی هستند و اغلب اوقات تا بچه از مدرسه بازگردد و از تکالیف فارغ شود و پدر و مادرش هم از سر کار برگردند، می شود بعدازظهر و تازه می خواهند برای تفریح بروند سینما و با این مواجه می شوند که سینمادار سیانسی برای آن ها درنظر نگرفته است. پس به عنوان یک نمونه مهم از کاستی ها به نظرم باید به مقوله سیانس دهی در سینما ها و جدی گرفتن آثار کودک توجه ویژه تری صورت پذیرد و حتی شایسته است که برای سینما رفتن بچه ها به همراه خانواده های شان، سوبسید هایی هم درنظر گرفته شود. اگر دقت کنید کشور ما برای صندلی هواپیمای بچه ها و یا اسکان آن ها در هتل ها و خیلی موارد دیگر تخفیفاتی به عنوان سوبسید قایل است، ولی برای مصرف فرهنگی بچه ها چنین سوبسید هایی درنظر گرفته نشده است و باید این قبیل موضوعات هم مورد توجه قرار گرفته و در این زمینه آن ها اقداماتی و برنامه هایی اجرا شود.