فن کویل چیست

فن کویل
https://mohajer-co.com/article/همه-چیز-درباره-فن-کویل

فن کویل (Fan Coil) یکی از سیستم های سرمایشی و گرمایشی در تهویه مطبوع می باشد که برای کنترل دمای محیط مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین از اجزایی چون کویل های گرم و سرد فن موتور و دریچه تشکیل شده که از آن ها در ساختمان ها مراکز تجاری و مسکونی استفاده می گردد. فن کویل ها به کانال متصل نمی شوند و با کلید on/off یا ترموستات کار می‌کنند. فن کوئل ها بر اساس موقعیت نصب به انواع دیواری زمینی کاستی (یک طرفه دو طرفه و چهار طرفه) سقفی توکار و کانالی تقسیم می گردند.

مهم‌ترین و متعارف‌ترین سیستم تمام آبی سیستم فن کویل است. فن کویل دستگاهی است که از یک فیلتر با راندمان کم و یک یا چند فن سانتریفوژ همراه با کویل سرد و گرم تشکیل شده است. (برخی از فن کویل‌ها در سیستم چهار لوله‌ای دارای یک کویل سرد و یک کویل گرم هستند). هوای ورودی به فن کویل نخست از روی فیلتر می‌گذرد و سپس از قسمت فن و بعد از آن از قسمت کویل عبور می‌کند و وارد اتاق می‌شود. فن کویل‌ها برای جلوگیری از نشت آب تقطیر شده در آن‌ها دارای تشتک و لوله تخلیه هستند. کویل گرمایش فن کویل می‌تواند به وسیله آب گرم و یا بخار کار کند. در فن کویل بجای کویل گرمایش می‌توان از المان الکتریکی نیز استفاده کرد.

انواع فن کویل

فن کویل ها بر اساس موقعیت نصبی که دارند به انواع مدل دیواری زمینی کاستی سقفی توکار و کانالی تقسیم می شوند که هر کدام در ظرفیت های مختلف با ویژگی های کاربردی طراحی و تولید شده اند. در ادامه به بررسی انواع فنکویل خواهیم پرداخت:

فن کویل دیواری

فن کویل‌ دیواری دستگاهی است که به وسیله پرتاب باد توسط بلوور و عبور آن از کویل آب سرد و آب گرم گرمایش و سرمایش محیط را تامین می نماید. این فن کوئل ها با موقعیت نصب دیواری در ظرفیت های 200 الی 800 cfm طراحی و تولید می شوند. این مدل از فنکویل ها به صورت روبروزن عمل می کنند و به صورت روکار بر روی دیوار نصب می شوند.

از ویژگی های این دستگاه قابلیت سرمایش و گرمایش مطبوع عملکرد آرام و کم صدا مجهز به نمایشگر LCD روی دستگاه دارای امکان زمان بندی 24 ساعته نصب و راه اندازی آسان نگهداری کم هزینه نسبت به کولر گازی راندمان بالا قابلیت شستشو فیلترها و قابلیت نصب ترموستات جهت کنترل و برنامه ریزی فن کوئل می باشد.

فن کویل زمینی

فن کویل زمینی در ظرفیت های 200 الی 1000 cfm یکی از متداول ترین نوع فن کویل برای استفاده در ساختمان های ادارای مسکونی و تجاری می باشد که در انواع مدل فن کویل زمینی بالازن فن کویل زمینی روبه روزن فن کویل زمینی شیبدار و فن کویل زمینی پایه دار موجود هستند. این دستگاه مجهز به ویژگی های منحصر به فردی مانند قابلیت سرمایش و گرمایش امکان کنترل دما به  کمک تنطیم دور فن دارای قابلیت تنظیم و کنترل فن کویل به وسیله ترموستات دارای تعمیر و سرویس آسان دارای هزینه نگهداری پایین قابلیت صرفه جویی در انرژی عملکردی آرام و کم صدا و دارای فشار استاتیکی بالا می باشد.

فن کویل کاستی

فن کویل کاستی در انواع ظرفیت ها و مدل های فن کویل کاستی یک طرفه فن کویل کاستی دو طرفه و فن کویل کاستی چهار طرفه طراحی و تولید می شوند. این فنکویل ها به صورت توکار در سقف کاذب نصب می شوند. فن کویل های 4 طرفه دارای چهار دمپر در چهار طرف خود هستند و  پرتاب باد به صورت چهار جهته صورت می گیرد به همین دلیل بهتر است که در وسط سقف نصب شود. اما در فن کویل 1 طرفه پرتاب باد به صورت یک طرفه بوده و می توان آن ها را در گوشه سقف محیط مورد نظر نیز نصب نمود. 

فن کویل سقفی توکار

فن کویل سقفی توکار از دیگر مدل های فن کویل می باشد که در ظرفیت های 200 الی 12000 cfm موجود می باشد. این دستگاه به صورت توکار در سقف کاذب ساختمان های اداری مسکونی و… قرار می گیرد و به دلیل ویژگی های خوبی مثل طراحی فشرده سطح صدای پایین بدنه سخت و محکم از جنس گالوانیزه هزینه نصب و نگهداری پایین مجهز به کویل سه ردیفه و فن سانترفیوژ 3 سرعته قابلیت اتصال به هوای آزاد و تعویض جهت لوله ورودی قابلیت جداسازی فیلتر و تعویض و شست و شوی آن محبوبیت فراوانی بین مصرف کنندگان در بازار تهویه مطبوع دارد.

فن کویل کانالی

فن کویل کانالی در ظرفیت های 800 الی 2200 cfm طراحی و تولید می گردد. این مدل از فن کویل ها دارای فشار استاتیکی بالایی هستند و امکان کانال کشی به جهت توزیع مناسب هوا را در فضاهای مختلف را دارا هستند. بدنه فن کویل کانالی از ورق گالوانیزه سخت و محکم ساخته شده که قابلیت اتصال به هوای آزاد در آن ها وجود دارد.

این مدل از فن کوئل ها به دلیل حجم هوادهی بالایی که دارند صدای بالایی تولید می کنند به همین دلیل بیشتر در مکان هایی مانند راهرو ها و لابی نصب و مورد استفاده قرار می گیرند. از ویژگی های فنکویل کانالی می توان به قابلیت جدا کردن فیلتر و تمیز کردن آن از سه جهت راست چپ و پایین اشاره نمود. همچنین تنوع در ظرفیت هوادهی با راندمان بالا بهره مندی از سینی تخلیه درین از جنس گالوانیزه و فن سانترفیوژ سه سرعته از دیگر ویژکی های این دستگاه محسوب می گردد.

تفاوت فن کویل سقفی توکار با فن کویل کانالی 

از علت هایی که سبب می شود افراد به سراغ فن کویل سقفی توکار بروند و از آن برای تامین سرمایش و گرمایش در مصارف خانگی استفاده کنند مسائلی چون حجم هوادهی بالای فن کویل کانالی و سر و صدای بالای آن می باشد به همین دلیل برای استفاده در خانه مناسب نیست. از فن کویل های کانالی بیشتر در مراکز تجاری بزرگ که نیازمند ظرفیت هوادهی بالایی هستند استفاده می شود.

حالا سوالی که پیش می آید این است فن کویل کانالی بخریم یا سقفی توکار؟ در پاسخ به این سوال باید گفت با توجه به محیطی که میخواهید از فن کویل استفاده کنید و نیازمندی به حجم هوادهی بالا در متراژ های بالا باید از فن کویل کانالی استفاده کنید. بنابراین فن کویل های سقفی توکار با حجم هوادهی پایین تر و سطح صدای کمتر نیز در خانه ها استفاده می شوند.

 

فن کویل ایستاده

این فن کویل ها به صورت ایستاده نصب می شوند و می‌توانند زیر پنجره و یا هرجای مناسب دیگری دراتاق استقرار یابد. چنانچه فاصله کف اتاق تا زیر پنجره کم باشد می‌توان از نوع کوتاه آن استفاده کرد. ارتفاع این نوع فن کویل کم بوده ولی پهنای آن زیادتر از فن کویل‌های ایستاده معمولی است. دریچه هوای خروجی از فن کویل‌های ایستاده می‌تواند بالا و یا در قسمت جلوی فن کویل تعبیه شود.

بدین ترتیب هوادهی یا به طرف بالا و یا به طرف جلو خواهد بود. ظاهر فن کویل‌ها مناسب است از این رو استقرار آ‌ن‌ها در اتاق اغلب با طرح عمومی اتاق سازگار است. فن کویل‌های ایستاده به ویژه برای فضاهای اداری و یا آپارتمان‌ها مناسب‌اند. صدای فن کویل‌های ایستاده برای فضاهایی که نیاز به سکوت وآرامش دارند مانند آپارتمان‌ها مناسب نمی باشد. ولی برای ادارات و اماکنی که رفت و آمد در آنجا زیاد است مشکل تلقی نمی کند.

همچنین فن کویل ها از لحاظ نوع لوله کشی به دو مدل فن کویل دو لوله و فن کویل چهار لوله تقسیم می شوند:

فن کویل دو لوله ای

در فن کویل های دو لوله آب سرد یا آب گرم به وسیله دولوله رفت و برگشت به فن کویل وارد و از آن خارج می‌شوند. به همین دلیل لازم است که در تابستان‌ها آب سرد و در زمستان‌ها آب گرم در لوله‌ها جریان یابد. به همین دلیل است که در مقطعی از سال سیستم فن کویل باید از وضعیت سرمایش به گرمایش و برعکس تبدیل شود. فنکویل دو لوله‌ای از تجهیزات مرکزی سرمایش و گرمایش شبکه توزیع آب و ترمینال‌ها تشکیل شده است. ترمینال‌ها دارای یک کویل می‌باشند که در تابستان آب سرد و در زمستان آب گرم از آن می‌گذرد. همچنین دمای اتاق از طریق کنترل اتوماتیک شیر کویل و یا از طریق قطع و وصل شدن اتوماتیک فن دستگاه کنترل می‌شود. غالبا به صورت دستی دور فن را می‌توان روی هریک از سه وضعیت کند متوسط و تند قرارداد.

با استفاده از کنترل نیز می‌توان دور فن را به صورت تدریجی و اتوماتیک تغییر داد. در این وضعیت اگر موتور فن در حالت سرمایش باشد با زیاد و یا کاهش آن نیز دور فن زیاد و کم می‌شود. از معایب این سیستم ای ن است که در این سیستم ها در یک زمان نمی توان از هر دو حالت سرمایش و گرمایش استفاده کرد. بنابراین اگر در برخی از اتاق ها نیاز به گرمایش و برخی دیگر نیاز به سرمایش باشد فن کویل دو لوله پاسخگو نخواهد بود. همچنین در برخی از مناطق تعیین دقیق زمان تبدیل سیستم از سرمایش به گرمایش و برعکس ممکن نمی باشد. زیرا در این مناطق در برخی از ماه ها در طول روز دمای هوای بیرون افزایش می‌یابد و نیاز به تامین سرمایش در فضا هستیم. در حالی که در روزهای دیگر دمای بیرون افت می‌کند و نیاز به استفاده از گرمایش خواهیم داشت. این وضعیت به وضوح نشان می‌دهد که تعیین زمان تبدیل سیستم ازسرمایش به گرمایش و برعکس در بسیاری از مناطق درسیستم دو لوله‌ای به راحتی ممکن نیست.

فن کویل دو لوله‌ای همراه با المان برقی اضافی

همان طور که گفته شد تعیین زمان تغییر حالت سیستم دو لوله‌ای به ویژه درمناطقی که دمای هوای بیرون در ماه‌های بینابینی با نوسان همراه است کار مشکلی است. بنابراین در این مناطق فن کویل دو لوله‌ای نمی‌تواند به خوبی جواب‌گوی نیازهای سرمایشی و گرمایشی ساختمان باشد. اما یک راه گریز از این وضعیت وجود دارد که استفاده از المان الکتریکی اضافی در فن کویل خواهد بود. ظرفیت المان حرارتی کم بوده و تنها برای استفاده در ماه‌های بینابینی که دمای هوای بیرون زیاد سرد نشده است مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این ماه ها چنانچه دمای هوای بیرون کمی سرد شود به قسمتی که اتاق نیاز به گرمایش داشته باشد شیرکنترل کویل سرد به طور اتوماتیک بسته می‌شود و المان الکتریکی شروع به کار می‌کند. المان همراه با خاموش شدن فن خاموش می‌شود. ترموستات اتاق که هم شیر فن کویل را کنترل می‌کند و هم المان الکتریکی را می‌تواند دارای «گستره صفر» باشد.

زمانی که این حالت رخ می دهد دیگر سرمایش و گرمایش نخواهیم داشت. در نتیجه در فصل های بینابینی می توانیم مشکل فن کویل های دو لوله را رفع نماییم. هرچند که این راه حل به تنهایی کافی نیست چون در فصل سرما اتاق هایی هستند که بر حسب دلایلی ممکن است نیاز به سرمایش داشته باشند به همین دلیل از سیستم های دو لوله در زمانی که هم نیاز به گرمایش و هم سرمایش است به صورت همزمان نمی توان استفاده کرد و برای استفاده از حالت گرمایش دستگاه سیستم مرکزی باید از حالت سرمایش به گرمایش تغییر کند.

سیستم مرکزی با استفاده از ترموستاتی که در اتاق وجود دارد متوجه تغییر دمای آب داخل لوله ها شده و با انداره گیری آن توسط آکوستات وضعیت دستگاه را از حالت تابستانه به زمستانه تغییر می دهد. با رخ دادن این تغییر المان الکتریکی از کار افتاده و شیر کنترل کویل گرمایش به فرمان ترموستات کار خود را شروع می کند. بنابراین در این حالت تنها کویل گرمایش است که هوای گرم اتاق را در فصل زمیتان تامین می نماید.

 

فن کویل چهار لوله ‌ای

به دلیل مشکلاتی که در فن کویل های دو لوله وجود داشت فن کویل چهار لوله‌ای ابداع و وارد بازار شد. در این سیستم هر فن کویل دارای دو کویل سرد و گرم و یا دارای یک کویل مشترک است. دو لوله از فن کویل وظیفه رساندن آب سرد و گرم به کویل را دارند و دو لوله دیگر برای برگشت آب سرد و گرم از کویل‌ها مورد استفاده قرار می گیرند.

نحوه عملکرد این سیستم به این گونه است که ترموستات دستگاه موردنظر به صورت مستقیم به شیر کنترل کویل ها فرمان می دهد که هنگام نیاز به آب سرد شیر کنترل کویل سرد باز شود. و زمانی که نیازی به آن نبود شیر کنترل کویل سرد به تدریج بسته خواهد شد.

دستگاه‌های تبرید و نیز دیگ‌های مرکزی آب گرم می‌توانند درهمه اوقات کار کنند. در این حال همواره آب سرد و یا آب گرم موجود خواهد بود و هر اتاق بسته به نیاز سرمایش یا گرمایش خود از آب سرد یا گرم بهره خواهد برد. سیستم چهار لوله‌ای انعطاف پذیری زیادی دارد و برای ساختمان‌هایی به کار می‌رود که نیازمند تهویه مطبوع با کیفیت بالا و سیستم‌های مستقل برای هراتاق هستند. ازجمله بیمارستان ها.

البته اغلب اوقات درمناطقی با زمستان‌های سرد زمانی که دمای هوای خارج کاملا سرد است می‌توان دستگاه‌های تبرید مرکزی را خاموش کرد و یا در تابستان‌های گرم دیگ‌های آب گرم را از مدار فن کویل‌ها خارج نمود. این سیستم نیازی به تغییرات حالت که یکی از مشکلات سیستم دو لوله‌ای است را ندارد. 

نصب فن کویل

برای نصب فن کویل ابتدا باید یک نقشه ای از فضای موردنظر تهیه کنید تا ظرفیت دستگاه هایی که قرار است در محل نصب شود توسط کارشناس ومهندس فنی تعیین گردد. (بهتر است نصب دستگاه بعد از کارهایی مانند جوشکاری و نقاشی انجام شود تا به پنل دستگاه آسیبی نرسد). سپس با در نظر گرفتن استاندارد ها محل نصب دستگاه را تعیین می کنند در این مرحله به نکاتی که باید توجه کنید این است که دستگاه نباید در معرض نور آفتاب و نزدیک به منبع گرمایشی قرار نگیرد.

همچنین قیمت های داخلی و خارجی فن کویل را عایق بندی کنید و آن را در مکان های مرطوب یا نزدیک وسایلی مانند مبلمان نصب نشود و بنابراین بهتر است محل نصب دستگاه در جایی باشد که هوا به راحتی جریان دارد و فضای کافی برای سرویس و تعمیر فن کویل توسط تکنسین ها را داشته باشد. اکنون بعد از تعیین محل نصب باید لوازم مورد نیاز نصب فراهم شود تا در آخر کارشناسان به کمک تجهیزات لازم نصب فن کویل را به درستی انجام دهند.

دریچه فن کویل سقفی

در واقع دریچه فن کویل سقفی به دریچه هایی گفته می شود که ظاهری چهارگوش یک طرفه دو طرفه سه طرفه چهار طرفه گرد و یا تایلی دارند و وظیفه هوارسانی را بر عهده دارند. نحوه عملکرد آن ها نیز به این صورت است که دریچه زیر آن که با عنوان دریچه بازدید نیز شناخته می شود برای ایجاد دسترسی بهتر در سقف نصب می شود. نکته ای که درباره دریچه فن کویل سقفی باید بدانید این است که اندازه این دریچه به ابعاد فن کویل بستگی خواهد داشت.

 

کلید فن کویل

به کمک کلیدهای تعبیه شده بر روی پنل فن کویل می توان به سادگی تنظیمات مورد نیاز را اجرا نمود. ریموت کنترل های فن کویل ها نسبت به نوع و مدل دستگاه میتوانند به صورت دبی سیم با از نوع آنالوگ باشند. از دیگر کارهایی که به وسیله کلید فن کویل می توان انجام داد کنترل عملکردها کنترل ترموستات می باشد.

هر یک از کلیدهای موجود در فن کویل عملکرد مخصوصی را انجام می دهد یه عنوان مثال به جهت روشن و خاموش کردن افزایش و یا کاهش سرعت دور فن کلیدی های به خصوصی تعبیه شده است که به کمک آن میتوان حالت مناسب برای ایجاد یک شرایط ایده آل را تنظیم نمود.

 

موتور فن کویل

موتور فن کویل مجهز به یک فن می باشد که هوا را به داخل فضا کشیده و آن را بر روی یک کویل گرم کننده یا خنک کننده خواهد بلعید. فن کویل ها موتوری با انعطاف پذیری بالا داشته که امکان تقسیم بندی و تنظیم مجدد فضا را دارند. همچین مجهز به یک مبدل حرارتی بوده که به جهت سرمایش و گرمایش مورد استفاده قرار می گیرند.

فن کویل هایی که وظیفه گرمایش و سرمایش را به صورت مشترک برعهده دارند فن کویل دو لوله نام دارند و در صورتی که نیاز به استفاده از گرمایش و سرمایش به طور همزمان باشد از فن کویل هایی که چهار لوله هستند استفاده می شود. این مدل از فنکویل ها دارای دو لوله ورودی و دو لوله‌ی خروجی هستند که به طور مستقل کار می‌کنند و برای فضاهایی مانند بیمارستان ها هتل ها مراکز خرید و… استفاده می شوند.

موتورهای فن کویل در دو نوع سقفی و زمینی موجود می باشد که انتخاب الکتروموتور نسبت به مدل آن انجام می شود. انواع مدل های مختلف موتور فن کویل با ویژگی های خاص خود در بازار عرضه شده است که یکی از این مدل ها موتور المو ایتالیا می باشد که به دلیل عملکرد خوبی که دارد محبوبیت زیادی کسب کرده است. از دیگر برندهای موفق موتور فن کویل پایونیر می باشد که دوام بالایی دارد.

سیم کشی  فن کویل 

هنگام کابل کشی فن کویل ها باید به نکاتی مانند ظرفیت برودتی و حرارتی فن کویل توجه نمایید. زیرا فرایند سیم کشی سیستم باید بر اساس ظرفیت و حداکثر توان دستگاه صورت گیرد. برای سیم کشی برق فن کویل بهتر است که از سیم هایی با کیفیت بالا  به همراه ترموستات دیواری فن کویل و ریموت کنترل استفاده کرد. نصب صحیح سیم های برق فن کوئل در عملکرد بهینه دستگاه تاثیر بسزایی دارد. همچنین زمان نصب سیم های فن کویل به حجم هوادهی و ظرفیت سرمایش و گرمایش دستگاه توجه نمایید.

 

نحوه سیم کشی ترموستات فن کویل

سیم کشی ترموستات باید مانند سیم کشی برق فن کویل با دقت بالا و بدون اشتباه انجام شود زیرا در صورت نادرست بودن کنترل دمای داخلی به وسیله ترموستات به مشکل خواهد خورد. قبل از هرکاری ابتدا باید جریان برق فن کویل را کاملا قطع کنید تا از بروز حوادثی مانند برق گرفتگی جلوگیری کنید. سپس بر اساس نکات نصب ترموستات تولید کننده دستگاه عمل نمایید.