شهر مشهد یکی از گردشگرپذیرترین شهرهای کشورمان است و قطب اصلی زیارتی ایران به حساب می‌رود. وجود مبارک آرامگاه هشتمین امام شیعیان در این شهر باعث شده هر ساله گردشگران بسیاری از آن دیدن کنند. علاوه بر حرم مطهر مشهد دارای جاذبه‌های تاریخی و باستانی بسیاری است که قصد داریم در این مقاله از الی گشت شما را با آنها آشنا کنیم. با خرید بلیط هواپیما مشهد در کمترین زمان خودتان را به این شهر برسانید.
معرفی جاذبه های تاریخی و باستانی مشهد
هر ایرانی حداقل یک بار در طول عمر خود برای زیارت بارگاه مقدس امام هشتم شیعیان به شهر زیارتی مشهد سفر کرده و یا می‌کند. حرم مطهر امام رضا همچون نگینی در این شهر می‌درخشد و زائران را به سوی خود فرا می‌خواند. چنانچه در حال حاضر قصد سفر به مشهد را دارید می‌توانید برای خرید بلیط هواپیما مشهد الی گشت از طریق سایت و یا اپ اقدام کنید.
این شهر دیدنی همانطور که گفتیم علاوه بر حرم مطهر جاذبه‌های تاریخی و باستانی مختلفی را در خود جای داده که اگر عاشق گشت و گذار در مکان‌های تاریخی هستید خوب است پیش از سفر به مشهد با آنها آشنا شوید. در ادامه با الی گشت همراه باشید تا به معرفی برخی از مهمترین این اماکن تاریخی بپردازیم.
۱. حرم مطهر امام رضا (ع)
شاید تا به حال با این نکته مواجه نشده باشید که حرم مطهر امام رضا (ع) تنها یک جاذبه گردشگری زیارتی عقیدتی نیست و در حقیقت یک جاذبه تاریخی هم به حساب می‌رود. این مکان محل دفن امام رضا است و از سده ششم هجری به تدریج در حال توسعه بوده.
لازم به ذکر است که مهمترین ساختمان‌های این مجموعه در زمان صفویان پایه‌گذاری شده‌اند. این بارگاه مطهر دارای صحن‌ها مساجد رواق‌ها و موزه‌های دیدنی و بی‌نظیر است و به لحاظ معماری هم از جمله شاهکارهای جاذبه‌های مذهبی به شمار می‌رود.
قدمت قسمت‌های قدیمی حرم به سال ۶۱۰ هجری قمری می‌رسد و معماری اغلب بخش‌های حرم به زمان تیموریان و صفویان بازمی‌گردد. همچنین باید افزود اولین ضریح حرم در زمان صفویان ساخته شده. آخرین ضریح هم به دست هنرمند استاد محمود فرشچیان طراحی و در سال ۱۳۷۹ نصب شده است.
۲. مسجد گوهرشاد
مسجد گوهرشاد هم از دیگر جاذبه‌های زیارتی و تاریخی مشهد است که در جنوب حرم امام رضا قرار گرفته و به لحاظ معماری از ارزش بالایی برخوردار است. این مسجد در سال ۸۱۸ هجری قمری و به دستور همسر شاهرخ گوهرشاد بنا شده است و به مسجد گوهرشاد شهرت دارد.
این مسجد ۲۷۸۳ مترمربع است و در آن ۴ ایوان دور تا دور صحن مربعی شکل مسجد ساخته شده‌اند. کاشی کاری‌های معرق از جمله تزیینات بناست و آیات قرآن و احادیث در جای جای آن به چشم می‌خورد و به طرز هنرمندانه ای به معماری این مسجد اضافه شده‌اند.
در مسجد گوهرشاد همچنین کتیبه‌ای با خط زیبا به چشم می‌خورد که اثر دست بایسنقر میرزا فرزند گوهر شاد است که در خطاطی استاد بوده است. این مسجد همچنین منبری بسیار زیبا به نام منبر صاحب الزمان دارد و توسط محمد نجار در سال ۱۲۴۳ به دستور فتحعلی شاه از چوب درخت گردو و گلابی ساخته شده است.
۳. آرامگاه نادر شاه افشار (باغ موزه نادری)
باغ موزه نادری از دیگر جاذبه های تاریخی مشهد یک مجموعه فرهنگی است که آرامگاه و تندیس نادرشاه افشار و همچنین موزه اسلحه و آثار تاریخی دوره افشاریه زندگی نادرشاه افشار و کلنل محمدتقی خان پسیان را در خود جای داده.
در حوالی حرم امام رضا یک محوطه با درختان زیاد دیده می‌شود که مجسمه سنگی نادر شاه به عنوان نماد اصلی آن از دور رخ می‌نماید. این مکان در اصل آرامگاه نادرشاه است و بعدها بخش‌هایی مانند موزه هم به آن اضافه شده.
جزییات بیشتر درباره آرامگاه نادرشاه
گیراترین نماد در موزه نادری مجسمه نادر شاه است که سوار بر اسب است و مردمانی در پشت سر اسب می‌دوند. این مجسمه زیبا و با شکوه از سنگ و چند متر بلندتر از سطح زمین ساخته شده. در این مکان علاوه بر آرامگاه نادرشاه موزه ای با دو تالار اصلی وجود دارد که در آن آثاری از دوران صفویان و افشاریان و همچنین سلاح‌های جنگی بر جا مانده از ادوار مختلف به نمایش در آمده.
خوب است بدانید که طراح و معمار این آرامگاه باشکوه هوشنگ سیحون بوده و طراحی و ساخت مجسمه‌ها را ابوالحسن صدیقی به عهده داشته است. ساخت این بنا از سال ۱۳۳۶ تا سال ۱۳۴۲ طول کشیده است.
۴. آرامگاه فردوسی
نمی‌توان از جاذبه های تاریخی مشهد حرف زد و اسمی از آرامگاه فردوسی نبرد. این آرامگاه در توس و در فاصله ۲۰ کیلومتری از شهر مشهد واقع شده. در طول تاریخ چندین بار مقبره‌ای برای گرامیداشت فردوسی ساخته شده اما به دلایل مختلف تخریب شده.
بنای فعلی این آرامگاه با الهام از معماری دوره هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش توسط هوشنگ سیحون بر پایه طرحی از کریم طاهرزاده طراحی و بازسازی شده. بازسازی و ساخت این بنا در سال ۱۳۴۳ به دستور انجمن آثار ملی شروع شد و در سال ۱۳۴۷ به پایان رسید.
همزمان با کنگره ی بزرگداشت جهانی فردوسی این آرامگاه افتتاح شد و افراد زیادی در آن شرکت کردند. مجسمه فردوسی هم توسط ابوالحسن صدیقی هنرمند ایرانی در ایتالیا ساخته شد و به این آرامگاه آورده شد.
این آرامگاه همچنین دربردارنده باغ موزه یادبود فردوسی ساختمان اداری کتابخانه و آرامگاه شاعر بزرگ مهدی اخوان ثالث است.
۵. چهارطاقی بازه هور
از دیگر بناهای باستانی مشهد باید به چهارطاقی بازه هور اشاره کرد که اولین اثر تاریخی است که در خراسان رضوی به ثبت در فهرست آثار ملی رسیده. طبق گفته‌های پروفسور آرتور پوپ براساس اسناد تاریخی این بنا قدیمی ترین چهارطاقی ایران و کهن‌ترین گنبد جهان به حساب می‌رود.
این بنای سنگی متعلق به دوران قبل از اسلام بوده و در زمان ساسانیان ساخته شده و در 70 کیلومتری جنوب غربی شهر مشهد در جاده قدیم مشهد تربت حیدریه نزدیک روستای رباط سفید واقع شده است. وجه تسمیه این بنا به معنای قسمتی از دیواره کوه است که خورشید از میانه باز آن طلوع می‌کند و بسیار باشکوه و زیباست.
به عقیده برخی این بنا برای حفاظت از راه و جاده ساخته شده و برخی دیگر آن را به آتشکده‌های دوران ساسانی نسبت می‌دهند. هرچند ساختمان بنا طوری به نظر می‌رسد که گویا باقی‌مانده‌ای از یک مجموعه معماری است.
۶. گنبد هارونیه
گنبد هارونیه از دیگر اماکن تاریخی مشهد در واقع بنایی آجری و مربعی شکل و تنها اثر به جا مانده از شهر باستانی طوس است. این بنا در ورودی شهر طوس در 25 کیلومتری شمال غربی مشهد واقع شده است. طبق نظر کارشناسان هارونیه احتمالا مدرسه یا خانقاهی مربوط به سده هشتم و مرتبط با امام محمد غزالی بوده است.
چرا که سنگ بنای یادبود امام محمد غزالی در این بنای تاریخی گذاشته شده. معماری خاص این بنای با عظمت قدرت ایستایی در کف و گنبد قطر پایه‌ها و بسیاری ویژگی‌های دیگر موجب شده که این بنای تاریخی به میزان قابل توجهی مورد استقبال بسیاری از گردشگران قرار بگیرد.
۷. برج رادکان (میل رادکان)
برج رادکان یا میل رادکان دیگر مکان تاریخی مشهد در واقع بنایی آجری با گنبد مخروطی شکل اثر ریاضی دان دانشمند و اخترشناس بزرگ ایرانی حکیم خواجه نصیرالدین طوسی است. این برج در سال 607 هجری قمری و در دوران ایلخانیان ساخته شده است.
تزئینات آجرکاری و گچ بری های زیبا به همراه استحکام و معماری منحصر به فرد بنا موجب شده که این برج به یکی از مهمترین جاذبه های تاریخی مشهد برای گردشگران تبدیل شود.
۸. میل اخنگان
برج یا میل اخنگان به عنوان یک اثر تاریخی مشهد آرامگاهی است که هویت فرد دفن شده در آن مشخص نیست. این بنا را به طور کلی متعلق به دوره تیموری و قرن نهم هجری می‌دانند. مردم محلی بر این باورند که این بنا محل دفن گوهر تاج خواهر گوهرشاد آغای تیموری است.
در حالی که برخی این آرامگاه را متعلق به دختری هندی می‌دانند که از مریدان امام رضا بوده و در حالی که عازم زیارت بوده از دنیا رفته. بنای تاریخی میل اخنگان از گنبدی مخروطی شکل تشکیل شده که به کاشی‌های لاجوردی و فیروزه‌ای در نوارهای افقی مزین است.
از خصوصیات دیگر این بنا باید به ظهور سبک معماری دوره تیموری به خصوص کاشی‌های صلیبی شکل و ستاره‌ای آن دوران اشاره کرد. می‌توان گفت میل اخنگان نماد دگرگونی معماری ایلخانی به تیموری به شمار می‌رود.
۹. قصر خورشید (کلات نادری)
قصر خورشید یا کلات نادری یکی از زیباترین کاخ های ایران و مهمترین اثر به جا مانده از دوران افشاریان است. کلات در لغت به معنای قلعه است. نادر شاه کلات را به دلیل وجود کوه‌های استواری که داشت مرکز حکومت خود قرار داد.
قصر یا کاخ خورشید در زمان نادرشاه و درسال ۱۱۶۰ هجری قمری در کلات در میان باغی بنا شده و معماری آن متاثر از معماری ایرانی و هندی است. نمای این کاخ دارای حکاکی هایی است که نشان از میوه‌های گرمسیری دارند و هنرمندان هندی آنها را بر روی نمای کاخ حک کرده‌اند.
این کاخ ساختمانی استوانه‌ای شکل در سه طبقه با کاربری متفاوت است. طبقه زیرین زندان است. در دیواره‌های طبقه دوم آیه‌های قرآن حک شده و به گویا قرار بوده محل دفن نادر شاه باشد. طبقه آخر ۶۶ نیم ستون دارد. دور تا دور این کاخ باغی آباد و زیبا قرار دارد. این قصر در کلات و آبشار قره سو کلات نادری واقع شده.
جمع بندی
در این مقاله از الی گشت به معرفی برخی از مهمترین جاذبه های تاریخی و باستانی شهر مشهد پرداختیم. جاذبه‌هایی که اگر اهل تاریخ‌گردی باشید خوب است که از آنها دیدن کنید. به جز موارد نام‌برده این شهر دارای جاذبه‌های تاریخی بیشتری همچون مدرسه عباسقلی خان کاروانسرای باباقدرت خانه تاریخی ملک و بسیاری موارد دیگر است.
سوالات متداول
۱. مهمترین جاذبه های تاریخی و باستانی مشهد کدامند؟
از مهمترین این جاذبه‌ها می‌توان به حرم مطهر امام رضا (ع) مسجد گوهرشاد آرامگاه فردوسی باغ موزه نادری و قصر خورشید یا کلات نادری اشاره کرد.
۲. حرم مطهر امام رضا در چه دوره‌ای ساخته شده؟
قدمت قسمت‌های قدیمی حرم به سال ۶۱۰ هجری قمری می‌رسد و معماری اغلب بخش‌های حرم به زمان تیموریان و صفویان بازمی‌گردد.
۳. آیا برای بازدید از اماکن تاریخی مشهد باید هزینه‌ای پرداخت کنیم؟
برای بازدید از برخی از این جاذبه‌های تاریخی باید هزینه ورودی پرداخت کنید. گرچه بازدید از بسیاری از این اماکن هم رایگان است.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "آشنایی با جاذبه های تاریخی و باستانی مشهد و خراسان رضوی" هستید؟ با کلیک بر روی گردشگری و اقامتی, کسب و کار ایرانی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "آشنایی با جاذبه های تاریخی و باستانی مشهد و خراسان رضوی"، کلیک کنید.
